Ξεκίνησε και φέτος η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμού στις 24 Απριλίου η οποία θα διαρκέσει μέχρι τις 30 Απριλίου και στόχο έχει να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει το κοινό για την αξία του εμβολιασμού. Η φετινή χρονιά είναι αφιερωμένη στον εμβολιασμό των ενηλίκων ως ασπίδα προστασίας από σοβαρές λοιμώξεις.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), ο εμβολιασμός αποτελεί μία από τις πιο επιτυχημένες και οικονομικές υγειονομικές παρεμβάσεις, καθώς προλαμβάνει από 2 έως 3 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο σε ανθρώπους όλων των ηλικιών. Ο εμβολιασμός των ενηλίκων είναι σημαντικός διότι το ανοσοποιητικό σύστημα εξασθενεί με το πέρασμα των χρόνων. Μπορεί να έχει θετική επίπτωση στη μείωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας, βελτιώνοντας έτσι, την ποιότητα ζωής. Ο Π.Ο.Υ. συστήνει τον εμβολιασμό ενηλίκων για την πρόληψη της γρίπης, του τετάνου, του κοκίτη και της πνευμονιοκοκκικής νόσου, μεταξύ άλλων μολυσματικών ασθενειών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η πνευμονιοκοκκική νόσος, μια συχνή και δυνητικά σοβαρή λοίμωξη   εκδηλώνεται με διάφορες μορφές όπως πνευμονία, μηνιγγίτιδα ή σηψαιμία και προκαλεί περίπου 1,6 εκατ. θανάτους κάθε χρόνο παγκοσμίως, κυρίως σε βρέφη και ηλικιωμένους, ενώ η διεισδυτική μορφή της νόσου αποδεικνύεται θανατηφόρος σε ποσοστό έως και 20% των προσβεβλημένων ενηλίκων. Παρά το γεγονός ότι αποτελεί μια από τις σημαντικότερες επιβαρύνσεις για την υγεία παγκοσμίως, είναι επίσης μια από εκείνες που προλαμβάνονται ευκολότερα.

Η πνευμονιοκοκκική πνευμονία, και ιδιαίτερα η πιο σοβαρή μορφή της που προκαλείται από τη διείσδυση βακτηρίων στο αίμα, έχει κακή πρόγνωση για τους ασθενείς και είναι εξαιρετικά πιθανό να προκαλέσει τον θάνατο. Η ανάρρωση των ασθενών περιλαμβάνει πολυήμερη νοσηλεία ενώ μπορεί να περάσουν και αρκετοί μήνες πριν αποκατασταθεί πλήρως η υγεία τους, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους.

Επίσης, ένας αριθμός παραγόντων αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται το κάπνισμα τσιγάρων και ο αλκοολισμός. Στην πραγματικότητα έχει αποδειχτεί ότι το κάπνισμα είναι ο ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου για τις σοβαρότερες, διεισδυτικές μορφές πνευμονιοκοκκικής νόσου μεταξύ υγιών, κατά τα άλλα, ενηλίκων. Επιπλέον, κάποια υποκείμενα ιατρικά νοσήματα, στα οποία περιλαμβάνονται η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), το άσθμα, ο σακχαρώδης διαβήτης, χρόνια καρδιακή νόσος και οποιαδήποτε νόσος με ανοσοκαταστολή ή ανοσοανεπάρκεια, ενδέχεται να επιτείνουν τον κίνδυνο. Επιπλέον, υπάρχει εντεινόμενο πρόβλημα, εξαιτίας της βακτηριακής αντοχής στα συνήθως χρησιμοποιούμενα αντιβιοτικά, η οποία μπορεί να καταστήσει τη διαδικασία θεραπείας και ανάρρωσης μεγαλύτερης διάρκειας και πολυπλοκότερη. Καθώς ο βαθμός βακτηριακής αντοχής εξακολουθεί να αυξάνει, η αντιμετώπιση της πνευμονιοκοκκικής νόσου δυσχεραίνεται. Οι ασθενείς σηκώνουν το βάρος των επιπτώσεων της νόσου τόσο στην εργασία όσο και στην οικογενειακή τους ζωή. Γι’ αυτό το λόγο η αναγκαιότητα της πρόληψης της πνευμονιοκοκκικής νόσου με ανοσοποίηση μέσω του εμβολιασμού αυξάνεται ολοένα και περισσότερο. Ο εμβολιασμός είναι σημαντικός καθώς ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, έτσι ώστε να είναι ικανός ο οργανισμός να αντισταθεί στα συγκεκριμένα μικρόβια όταν ξαναέρθει σε επαφή μαζί τους.

Νέα ένδειξη του 13δύναμου εμβολίου της Pfizer

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε επέκταση της ένδειξης του 13δύναμου συζευγμένου πολυσακχαριδικού πνευμονιοκοκκικού εμβολίου προκειμένου να χρησιμοποιείται για την πρόληψη της πνευμονίας, που προκαλείται από τους 13 ορότυπους του πνευμονιόκοκκου, που περιέχονται στο εμβόλιο σε ενήλικες ηλικίας 18 ετών και άνω. Επίσης, επικαιροποιήθηκε η Περίληψη των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος προκειμένου να περιλαμβάνει δεδομένα δραστικότητας της μελέτης CAPiTA. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες διπλά τυφλές, τυχαιοποιημένες, ελεγχόμενες με εικονικό εμβόλιο μελέτες δραστικότητας που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα σε ηλικιωμένους. Η μελέτη πέτυχε τόσο τον κύριο όσο και τους δευτερεύοντες στόχους της, Στο πλαίσιό της καταδείχθηκαν στατιστικά σημαντικές μειώσεις στα πρώτα επεισόδια πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας της κοινότητας (ΠΚ) που προκαλείται από τους ορότυπους του πνευμονιόκοκκου που περιέχονται στο εμβόλιο, συμπεριλαμβανομένης της μη διεισδυτικής/μη βακτηριαιμικής ΠΚ, και διεισδυτικής πνευμονιοκοκκικής νόσου (ΔΠΝ) σε ενήλικες ηλικίας 65 ετών και άνω.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) για επέκταση της χορήγησης του 13δύναμου συζευγμένου πνευμονιοκοκκικού εμβολίου σε ενήλικες για την πρόληψη της διεισδυτικής πνευμονιοκοκκικής νόσου, αποτελεί σημαντικό όπλο για την αντιμετώπιση της νόσου. Το 13δύναμο συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο, που είναι ήδη εγκεκριμένο εδώ και χρόνια για βρέφη και παιδιά από 6 εβδομάδων έως 5 ετών και έχουν χορηγηθεί παγκοσμίως πάνω από 350 εκατομμύρια δόσεις του με ασφάλεια. Προσφέρει πλέον πρόσθετη θωράκιση, σε όλο το ηλικιακό φάσμα, κυρίως στα άτομα άνω των 50 ετών, που η πρόληψη έναντι της πνευμονιοκοκκικής νόσου και είναι εξίσου αναγκαία και σημαντική όσο και στα παιδιά. Για του ενήλικες συνίσταται η χορήγηση μιας μόνο δόσης εφάπαξ ενώ μπορεί να συγχορηγηθεί με το εποχικό εμβόλιο της γρίπης

Στη χώρα μας η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμού ενέταξε το 13δύναμο συζευγμένο αντιπνευμονιοκκκικό εμβόλιο στο βασικό πρόγραμμα εμβολιασμού για τους ενήλικες 18-64 που είναι χρόνιοι καπνιστές ή πάσχουν από χρόνια νόσο (Διαβήτης, καρδιαγγειακή νόσος κλπ) και σε όλα τα άτομα άνω των 65 ετών. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις καλύπτεται από όλα τα ασφαλιστικά ταμεία κατά 100%.

Ο εμβολιασμός αποτελεί την πιο οικονομική και αποτελεσματική πρόληψη

Μετά τη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής, κυρίως την παροχή καθαρού πόσιμου νερού, ο εμβολιασμός αποτελεί μια από τις πιο αποτελεσματικές και αποδοτικές παρεμβάσεις δημόσιας υγείας και υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο προλαμβάνει περίπου 2 έως 3 εκατομμύρια θανάτους, όπως μας επισημαίνει ο Καθηγητής Μικροβιολογίας στην Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αθανάσιος Τσακρής. Όπως λέει ο καθηγητής, η ανάπτυξη των εμβολίων έχει τις ρίζες της στην εποχή του Edward Jenner, που ανακάλυψε τον τρόπο για την προστασία του ανθρώπου από την ευλογιά και την εποχή του Louis Pasteur, που ανάπτυξε το εμβόλιο για την προστασία από τη λύσσα. O Edward Jenner με τη μεταφορά υγρού φυσαλίδας από γυναίκα που έπασχε από ευλογιά των βοοειδών στο χέρι υγιούς νεαρού είχε ανακαλύψει μία από τις ουσιώδεις αρχές των εμβολιασμών, δηλαδή την χορήγηση μιας σχετικά αβλαβούς ξένης ουσίας για την πρόκληση ανοσολογικής απάντησης που θα προστάτευε το άτομο από έναν μικροοργανισμό που προκαλεί πολύ σοβαρή νόσο.

Στόχος ενός εμβολίου, τονίζει ο κ. Τσακρής, είναι να επιφέρει ενεργό ανοσία προκαλώντας την απάντηση του αμυντικού συστήματος του οργανισμού, αλλά και να δημιουργήσει την απαραίτητη ανοσιακή μνήμη. Έτσι, όταν το άτομο που έχει εμβολιασθεί έρθει σε επαφή με το φυσικό ιό ή βακτήριο, για το οποίο έχει παρασκευασθεί το εμβόλιο, μπορεί να τον εξουδετερώσει με τα αντισώματα που έχει ήδη παράγει με τη διαδικασία του εμβολιασμού. Γι αυτό άλλωστε και θεωρείται σημαντικό να γίνονται τα εμβόλια σε μικρή ηλικία, ώστε να αναπτυχθούν έγκαιρα τα προστατευτικά αντισώματα. Θα πρέπει όμως να έχουμε υπόψη μας ότι δεν προστατεύονται μόνο τα ίδια τα παιδιά (που επειδή είναι εμβολιασμένα δεν νοσούν), αλλά και το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον τους, ενώ παράλληλα δημιουργείται η λεγόμενη «συλλογική ανοσία» ή «ανοσία αγέλης». Τα εμβόλια περιέχουν εξασθενημένους ιούς, μικρόβια ή τμήματα μικροβίων ή ανασυνδυασμένο DNA μικροοργανισμών.

Συγκεκριμένα υπάρχουν: εμβόλια με τοξίνες (διφθερίτιδας, τετάνου), με τροποποιημένους ζωντανούς ιούς (π.χ. ιλαράς, παρωτίτιδας), με αδρανοποιημένους νεκρούς ιούς (π.χ. γρίπης, λύσσας, ηπατίτιδας Α), με ζωντανά εξασθενημένα βακτήρια (π.χ. φυματίωσης), με νεκρά βακτήρια (π.χ. χολέρας, μηνιγγιτιδόκοκκου, πνευμονιοκοκκικό-πολυσακχαριδικό, κοκίτη), εμβόλια γενετικά τροποποιημένα (π.χ. ηπατίτιδας Β, ανθρωπίνων θηλωμάτων), και τα συνδεδεμένα με πρωτεΐνη (π.χ. αιμοφίλου τύπου b).

Μετά τον εμβολιασμό, ο οργανισμός του εμβολιασμένου παράγει ικανή ποσότητα αντισωμάτων για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης λοίμωξης. Ορισμένες λοιμώξεις απαιτούν, για την πλήρη αντιμετώπισή τους, επαναληπτικές λήψεις εμβολίου (όπως, π.χ., το εμβόλιο για την πολυομυελίτιδα).

Τα εμβόλια, επίσης, ανάλογα με τον αριθμό αντιγονικών παραγόντων που περιέχουν, διακρίνονται σε: μονοδύναμα ή απλά (περιέχουν ένα μόνον αντιγονικό παράγοντα) και πολυδύναμα (περιέχουν περισσότερους του ενός αντιγονικούς παράγοντες, όπως π.χ. το "τριπλό εμβόλιο" που περιέχει αντιγονικούς παράγοντες για την αντιμετώπιση του κοκίτη, της διφθερίτιδας και του τετάνου). Με την εξέλιξη της έρευνας στον τομέα των εμβολίων, μπορεί να χορηγηθούν συγχρόνως μέχρι και έξι εμβόλια με μία μόνο ένεση και η αντισωματική απάντηση να είναι για όλα εξίσου καλή. Σήμερα υπάρχουν διαθέσιμα δύο εξαπλά εμβόλια έναντι διφθερίτιδας–τετάνου-κοκίτη–πολιομυελίτιδας-αιμόφιλου τύπου b-ηπατίτιδας Β.

Εθνικά προγράμματα εμβολιασμών

Όπως θα μας πει ο κ. Τσακρής, σήμερα στα διάφορα εθνικά προγράμματα εμβολιασμών υπάρχουν εμβόλια για κάλυψη από 9 έως 11 λοιμώδη νοσήματα, ανάλογα με το πρόγραμμα που έχει υιοθετήσει κάθε χώρα. Ειδικά για τη χώρα μας το πρόγραμμα εμβολιασμού για τα παιδιά και τους εφήβους περιλαμβάνει τα εμβόλια διφθερίτιδας-τετάνου-κοκίτη (τριπλό εμβόλιο), πολιομυελίτιδας, ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας (τριπλό MMR), ηπατίτιδας B και Α, εμβόλιο έναντι του αιμόφιλου b (Hib), της φυματίωσης (BCG), για τον πνευμονιόκοκκο, για τη μηνιγγίτιδα C, και τα νεότερα εισαχθέντα για τον HPV, την ανεμοβλογιά και τον ρότα-ιό.

Η εφαρμογή στρατηγικών εμβολιασμού τα προηγούμενα 30 έτη οδήγησε σε σημαντικά επιτεύγματα. Έτσι με τη χρήση των εμβολίων εξαφανίστηκαν από τον πλανήτη μας θανατηφόρες ασθένειες, όπως για παράδειγμα η ευλογιά, η πανώλη, ο επιδημικός τύφος και ο άνθρακας. Συγκεκριμένα, το 1980 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανακοίνωσε την πλήρη εξάλειψη της ευλογιάς σε όλο τον κόσμο. Το 1994 η Αμερική και 36 δυτικές χώρες του Ειρηνικού, συμπεριλαμβανομένων της Κίνας και της Αυστραλίας, και το 2002 οι χώρες της EU/EEE ανακηρύχθηκαν επίσημα «ελεύθερες πολιομυελίτιδας». Στη χώρα μας δεν έχει εμφανιστεί κρούσμα πολιομυελίτιδας οφειλόμενο σε άγριο ιό από το 1997, ενώ από το 2002 ανακηρύχθηκε «ελεύθερη πολιομυελίτιδας» μαζί με την Ευρωπαϊκή ζώνη του ΠΟΥ. Αυτό οφείλεται στην εφαρμογή ενισχυμένης επιδημιολογικής και περιβαλλοντικής επιτήρησης της πολιομυελίτιδας (μέσω της επιτήρησης της οξείας χαλαρής παράλυσης) καθώς και στην ευρεία  εφαρμογή προγραμμάτων εμβολιασμού. Από τους άμεσους στόχους εξάλλου της Ευρωπαϊκής ηπείρου αποτελεί η εξάλειψη της ιλαράς και της ερυθράς έως το 2015, που για να επιτευχθεί βέβαια αυτό είναι απαραίτητο η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού να φθάσει το 95%.

Για πολλά από τα εμβόλια που περιλαμβάνονται στα εμβολιαστικά προγράμματα, ο εμβολιασμός δεν περιορίζεται στην παιδική ηλικία άλλα συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή. Συγκεκριμένα για τη χώρα μας το 2012, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, στην περιοδική ανασκόπηση/ αναθεώρηση του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών, αποφάσισε την κατάρτιση προγράμματος εμβολιασμού και για τους ενήλικες. Ο εμβολιασμός των ενηλίκων περιλαμβάνει εμβολιασμό έναντι της γρίπης, έναντι της διφθερίτιδας, του τετάνου και του κοκίτη, έναντι της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ερυθράς (MMR), έναντι της ανεμοβλογιάς, έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων, έναντι του πνευμονιόκοκκου, έναντι του μηνιγγιτιδόκοκκου, έναντι της ηπατίτιδας Α και Β, έναντι του έρπητα ζωστήρα και έναντι της φυματίωσης (BCG).

Η εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών στην Ελλάδα σε γενικές γραμμές θεωρείται ότι κινείται σε ικανοποιητικά επίπεδα (κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που ανάλογα με τον τύπο του εμβολίου φθάνει έως και 98%). Ωστόσο, υπάρχουν ειδικά προβλήματα στην κάλυψη του γενικού πληθυσμού με συγκεκριμένα εμβόλια και δόσεις που καθυστερούν ή δε γίνονται καθόλου [όπως είναι η 2η δόση του εμβολίου έναντι ιλαράς–ερυθράς–παρωτίτιδας (MMR)]. Επιπλέον, υπάρχουν προβλήματα στην κάλυψη ειδικών ομάδων του πληθυσμού. Η κάλυψη παιδιών που ανήκουν σε οικογένειες μεταναστών εκτιμάται από μέτρια έως καλή, ενώ η αντίστοιχη των παιδιών από οικογένειες Ελλήνων Αθίγγανων είναι γενικά μέτρια ή χαμηλή. Το αποτέλεσμα είναι η εμβολιαστική κάλυψη για εμβόλια όπως είναι το MMR να είναι ανεπαρκής (83% στο σύνολο των παιδιών Α΄ Δημοτικού και χαμηλότερη σε ειδικές ομάδες, ενώ ο σχετικός στόχος του ΠΟΥ είναι ≥95%). Το αποτέλεσμα είναι η εμβολιαστική κάλυψη που υπάρχει να εγκυμονεί τον κίνδυνο εμφάνισης ή επανεμφάνισης επιδημιών. Επίσης, παρά τις σχετικές συστάσεις, από μελέτες εκτιμάται ότι κανένα παιδί από οικογένεια υψηλού κινδύνου για φυματίωση που γεννήθηκε στην Ελλάδα (μετανάστες από ενδημικές χώρες, Ρομά) δεν είχε εμβολιασθεί στη γέννηση με εμβόλιο για τη φυματίωση (BCG).

Ανεμβολίαστοι ανασφάλιστοι αλλά και ενήλικες στην Ελλάδα

Πρόβλημα επίσης υπάρχει με τους άπορους και ανασφάλιστους, οι οποίοι συχνά καταφεύγουν για τον εμβολιασμό των παιδιών τους στα κοινωνικά ιατρεία και στις μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), που πολλές φορές όμως αδυνατούν να καλύψουν τις εμβολιαστικές ανάγκες. Τα πράγματα αυτή τη στιγμή είναι ακόμα πιο δύσκολα λόγω του μεγάλου όγκου προσφύγων και μεταναστών που δέχεται η Ελλάδα. Οι Φορείς και οι Οργανώσεις που ασχολούνται με το θέμα ζητούν να αναπτυχθεί ένα πρόγραμμα Δημόσιων Ιατρείων για την αποτροπή των δυσμενών επιπτώσεων από την μειωμένη εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών.

Σύμφωνα με τον κ. Τσακρή, σοβαρό πρόβλημα στη χώρα μας αποτελεί και η μη εμβολιαστική κάλυψη των ενηλίκων, αποτέλεσμα της οποίας είναι η εμφάνιση μεταδοτικών λοιμώξεων σε μεγαλύτερες ηλικίες. Δυστυχώς όπως λέει ο καθηγητής, ως λαός έχουμε την πεποίθηση ότι τα εμβόλια είναι μόνο για την παιδική ηλικία. Η μειωμένη εμβολιαστική κάλυψη που υπάρχει στους ενήλικες επιτάθηκε τόσο με τη δημιουργία του αντιεμβολιαστικού κινήματος, που κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας της γρίπης Η1Ν1, όσο και με τη μετανάστευση από χώρες όπου η εμβολιαστική κάλυψη ή η κατάσταση ανοσίας του πληθυσμού δεν είναι γνωστή. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη χώρα μας τα ποσοστά εμβολιασμού ενηλίκων, για όλα τα μέχρι τώρα κυκλοφορούντα εμβόλια, κινούνται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, παρ’ ότι τα προτεινόμενα εμβόλια αποζημιώνονται πλήρως από όλα τα ασφαλιστικά ταμεία. Για παράδειγμα, η εμβολιαστική κάλυψη για τον πνευμονιόκοκκο και τη γρίπη είναι μόνο 15-20%, όταν τα αντίστοιχα ποσοστά στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης είναι πάνω από 50% και όταν για να επιτευχθεί συλλογική ανοσία έναντι λοιμωδών νοσημάτων για να αποφευχθεί η εκδήλωση επιδημιών, απαιτείται ιδιαίτερα υψηλή εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού. Αντίστοιχα, στη χώρα μας η εμβολιαστική κάλυψη έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) δεν ξεπερνά το 30%, ενώ στις σκανδιναβικές χώρες αγγίζει το 90%.

Παράλληλα ο. κ. Τρίμης συμπληρώνει ότι μετά τα 50-60 έτη πρέπει να γίνονται εμβόλια, όπως ισχύει και για τα μικρά παιδιά, ώστε να εξασφαλιστεί η υγιής γήρανση του πληθυσμού και αποφευχθεί το ξέσπασμα επιδημιών από νοσήματα όπως η γρίπη και ο πνευμονιόκοκκος. Το εμβόλιο γρίπης όπως λέει, είναι απαραίτητο να γίνεται κατά προτίμηση μέσα στον Οκτώβριο ή Νοέμβριο, κατά προτεραιότητα στον πληθυσμό που ανήκει στις ομάδες υψηλού κινδύνου (χρόνια νοσήματα), σε όλα τα άτομα άνω των 60 ετών και στους Επαγγελματίες Υγείας. Ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται σε ετήσια βάση, λόγω της μεταβολής των τύπων του ιού που προκαλούν κάθε χρόνο την γρίπη. Η ανοσία από προηγούμενες λοιμώξεις ή εμβολιασμούς δεν προλαμβάνει τη λοίμωξη από τους διαφορετικούς τύπους του ιού που κυκλοφορούν κάθε χειμώνα και τη σχετιζόμενη νόσο. Για το λόγο αυτό το εμβόλιο περιέχει ετησίως τους 3 συχνότερους τύπους του ιού της γρίπης που κυκλοφορούν το συγκεκριμένο διάστημα. Οι ασθενείς υψηλού κινδύνου κάθε ηλικίας με χρόνια νοσήματα αλλά και οι άνω των 50 ετών θα πρέπει να έχουν λάβει και το εμβόλιο έναντι του πνευμονιόκοκκου, για να είναι επαρκώς θωρακισμένοι και έναντι της πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας, από την οποία κινδυνεύουν έτσι κι αλλιώς, όμως η πιθανότητα εκδήλωσής της αυξάνεται αν νοσήσουν από γρίπη. Επίσης οι ενήλικες πρέπει να εμβολιάζονται κάθε 10 χρόνια έναντι του τετάνου και της διφθερίτιδας, καθώς το εμβόλιο παρέχει προστασία όταν επαναλαμβάνεται στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Στην ενήλικο ζωή πρέπει να γίνει μία φορά και το εμβόλιο του κοκκύτη (υπάρχει σκεύασμα σε συνδυασμό με τα εμβόλια τετάνου-διφθερίτιδας), ιδιαιτέρως στα άτομα που συναναστρέφονται βρέφη, καθώς αν μεταδώσουν τη νόσο στα μικρά βρέφη, αυτά κινδυνεύουν με εισαγωγή στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας ή και θάνατο λόγω άπνοιας. Ιδιαιτέρως ευπαθής ομάδα είναι οι έγκυες γυναίκες που πρέπει να εμβολιάζονται έναντι της γρίπης για δική τους προστασία και έναντι του κοκκύτη για προστασία των νεογνών που θα γεννήσουν. Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τον κ. Τρίμη, μέσω της αλματώδους ανάπτυξης της βιοτεχνολογίας, νέα εμβόλια πρόκειται να κυκλοφορήσουν σύντομα. Ένα νέο εμβόλιο έναντι του μηνιγιτιδοκόκκου Β (του πιο επικίνδυνου στελέχους από αυτά που προκαλούν μηνιγγίτιδα και σηψαιμία από μηνιγγιτιδόκοκκο) θα είναι διαθέσιμο τους επόμενους μήνες, το οποίο θα γίνεται σε 3 δόσεις μεταξύ 2-6 μηνών συν μία δόση μετά το έτος. Επίσης για τα άτομα άνω των 60 ετών θα είναι διαθέσιμο εντός του έτους εμβόλιο έναντι του έρπητα ζωστήρα που προκαλεί οξύ αλλά και επίμονο πόνο.   Στο άμεσο μέλλον αναμένεται και εμβόλιο γρίπης με 4 στελέχη αντί για 3, καθώς και εμβόλιο για την πρόληψη της γαστρεντερίτιδας από το μικρόβιο Clostridium difficile, μία μορφή γαστρεντερίτιδας που παρατηρείται συνήθως στα άτομα που παίρνουν συχνά αντιβιοτικά. Και η έρευνα δε σταματά εδώ, και άλλα εμβόλια μελετώνται και κάποια από αυτά θα κυκλοφορήσουν τα επόμενα χρόνια.

Τεράστια τα οφέλη του εμβολιασμού στην υγεία

Ο κ. Τσακρής διευκρινίζει ότι τα οφέλη του εμβολιασμού είναι αποδεδειγμένα τα περισσότερα οικονομικώς αποδοτικά επιστημονικά επιτεύγματα της σύγχρονης εποχής. Είναι μία από τις ελάχιστες υπηρεσίες υγείας που όπως λέει, κοστίζει πολύ λίγο συγκριτικά με τα τεράστια οφέλη που προσφέρει στην υγεία και την ευημερία των πληθυσμών. Υπολογίζεται ότι μόνο στις Η.Π.Α εξοικονομούνται ετησίως 2 δισ. δολάρια από την υλοποίηση του προγράμματος εμβολιασμού, ενώ για κάθε δολάριο που επενδύεται σε προγράμματα ανοσοποίησης παιδιών υπολογίζεται ότι εξοικονομούνται 31 – 108 δολάρια, σε σχέση με τη στρατηγική του μη εμβολιασμού. Δεν αποτελεί έκπληξη το εύρημα της μελέτης της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρίας, ότι το κόστος της πνευμονίας, τόσο άμεσο (νοσοκομειακή περίθαλψη, φάρμακα) όσο και έμμεσο (χαμένες μέρες εργασίας κλπ) ανέρχεται σε 10 δις ευρώ/έτος μόνο στην Ευρώπη. Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με ελληνική φαρμακοοικονομική μελέτη ο εμβολιασμός με το 13δύναμο συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο οδηγεί σε εξοικονόμηση, μεγαλύτερη από 4 εκατομμύρια ευρώ, ετησίως. Από την άλλη, η μείωση του ποσοστού της εμβολιαστικής κάλυψης ενός πληθυσμού μπορεί να οδηγήσει στην επανεμφάνιση και εξάπλωση μεταδοτικών νοσημάτων, όπως η ιλαρά, ο κοκίτης, η διφθερίτιδα ή ακόμα και η πολιομυελίτιδα. Παράλληλα η φοβία που κυκλοφορεί ότι τα εμβόλια μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες, σε συνδυασμό με τη λανθασμένη και ελλιπή πληροφόρηση είναι η αιτία για τη δημιουργία μιας επικίνδυνης αντί-εμβολιαστικής κουλτούρας. Τα εμβόλια είναι εξαιρετικά ασφαλή γιατί για να χρησιμοποιηθούν εξασφαλίζεται ότι πληρούν αυστηρές προϋποθέσεις, τις οποίες ορίζουν οι αρμόδιοι διεθνείς και εθνικοί οργανισμοί. Επομένως οι χώρες μπορούν και οφείλουν να ενισχύσουν την ευαισθητοποίηση όσον αφορά στη σημασία του εμβολιασμού και να στραφούν στην ενδυνάμωση των αντιστοίχων προγραμμάτων, ιδίως σε πληθυσμιακές ομάδες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, όπως είναι οι μετανάστες, οι πρόσφυγες, οι άποροι, οι ανασφάλιστοι, οι άστεγοι, οι Ρομά και οι τρόφιμοι φυλακών. Ο εμβολιασμός αποτελεί μία δια βίου εφαρμογή προληπτικής υγιούς συμπεριφοράς. Γι’ αυτό είναι προφανές ότι χρειάζεται από όλους μας μια αλλαγή νοοτροπίας που να εστιάζει στην πρόληψη που μπορεί να κάνει τη διαφορά στη διατήρηση της μελλοντικής υγείας μας.

Η επανάληψη του εμβολιασμού

Σύμφωνα με τον Παιδίατρο και Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών (Ιατρικός Διευθυντής Τμήματος Εμβολίων ΒΙΑΝΕΞ ΑΕ/Sanofi Pasteur MSD) κ. Γ. Τρίμη, ένας από τους βασικούς λόγους της ανάγκης τακτικών επισκέψεων ενός μωρού ή παιδιού στον Παιδίατρο είναι η χορήγηση των εμβολίων. Όπως λέει ο γιατρός, η πρώτη ερώτηση που γίνεται συνήθως από τους γονείς στον παιδίατρο μετά την εξέταση και τον πρώτο εμβολιασμό του παιδιού τους είναι: «Γιατρέ, πότε πρέπει να έρθουμε για το επόμενο εμβόλιο;».

Η χορήγηση των εμβολίων ως απαραίτητη φροντίδα για το μεγάλωμα υγιών παιδιών είναι χαρακτηριστικό προηγμένης κοινωνίας, επισημαίνει ο κ. Τρίμης. Τα εμβόλια περιέχουν αντιγόνα, δηλαδή ουσίες που προέρχονται από λοιμογόνους παράγοντες (ιούς ή μικρόβια), επεξεργασμένους με τέτοιον τρόπο, ώστε χορηγούμενα στο μωρό να διεγείρουν την άμυνα του οργανισμού, χωρίς να προκαλούν νόσηση. Σκοπός τους είναι η πρόληψη συγκεκριμένων σοβαρών νοσημάτων. Κάθε χρόνο τα εμβόλια προλαμβάνουν μέχρι 3 εκατομμύρια θανάτους και αποτρέπουν αναπηρίες σε 750.000 παιδιά. Χάρη στη συστηματική εφαρμογή προγραμμάτων εμβολιασμού, οι αναπτυγμένες χώρες έχουν καταφέρει την εξάλειψη θανατηφόρων νοσημάτων, όπως η ευλογιά και η πολιομυελίτιδα, αλλά και τη δραματική μείωση άλλων σοβαρών νοσημάτων, όπως η διφθερίτιδα, ο τέτανος, η ιλαρά και η ερυθρά.

Κάθε χώρα καταρτίζει ένα Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών με κριτήριο επιδημιολογικά, οικονομικά δεδομένα και στοιχεία αποτελεσματικότητας και ασφάλειας των εμβολίων, το οποίο ανανεώνεται τακτικά. Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα της χώρας μας, τα εμβόλια που πρέπει να γίνονται μέσα στον πρώτο χρόνο της ζωής, αρχίζοντας από τον 2ο μήνα, αφορούν την πρόληψη της διφθερίτιδας, του τετάνου, της πολιομυελίτιδας, του κοκκύτη, του αιμόφιλου της ινφλουέντσας τύπου Β, της ηπατίτιδας Β, του πνευμονιόκοκκου, του μηνιγγιτιδόκοκκου-C και του ροταϊού. Οι δόσεις είναι 3 με μεσοδιάστημα 1-2 μήνες για τα πρώτα επτά νοσήματα, 2 για τον μηνιγγιτιδόκοκκο-C και 2 ή 3, ανάλογα με το σκεύασμα, για το εμβόλιο του ροταϊού. Κατά το δεύτερο χρόνο ζωής μεταξύ 12 και 18 μηνών απαιτείται μία αναμνηστική δόση για όλα τα νοσήματα, πλην του ροταϊού, ενώ σε αυτή την ηλικία γίνεται 1 δόση και για την πρόληψη της ιλαράς, ερυθράς, παρωτίτιδας και ανεμοβλογιάς. Ακολούθως, στην ηλικία των 4-6 ετών απαιτείται η χορήγηση μίας αναμνηστικής δόσης για την πρόληψη της διφθερίτιδας, του τετάνου, της πολιομυελίτιδας, του κοκκύτη, της ιλαράς, της ερυθράς, της παρωτίτιδας και της ανεμοβλογιάς. Τέλος, στην ηλικία των 11-12 ετών απαιτείται μία ακόμη αναμνηστική δόση για την πρόληψη της διφθερίτιδας, του τετάνου και του κοκκύτη, μία δόση για την πρόληψη 4 τύπων που προκαλούν μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο, ενώ το εμβολιαστικό πρόγραμμα της παιδικής-εφηβικής ηλικίας ολοκληρώνεται με τη χορήγηση του εμβολίου έναντι του HPV που προκαλεί καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και άλλα σοβαρά νοσήματα. Ωστόσο , όπως επισημαίνει ο κ. Τρίμης, αν μας φοβίζουν οι ενέσεις δεδομένου ότι όλα τα εμβόλια, πλην του ροταϊού είναι ενέσιμα, ας υπολογίσουμε ότι υπάρχουν και τα πολυδύναμα εμβόλια όπως είναι το εξαδύναμο εμβόλιο που καλύπτει διφθερίτιδα, τέτανο, πολιομυελίτιδα, κοκκύτη, αιμόφιλο της ινφλουέντσας τύπου Β, ηπατίτιδα Β και γίνεται μόνο με μία ένεση. Όλα τα διαθέσιμα εμβόλια είναι αποτελεσματικά και ασφαλή και έχουν ελάχιστες αντενδείξεις. Σε περίπτωση παρουσίας πυρετού, οι εμβολιασμοί αναβάλλονται μέχρι την ανάρρωση του παιδιού. Πριν από τον εμβολιασμό, το παιδί πρέπει να εξετάζεται πάντοτε από παιδίατρο. Δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι όλα τα εμβόλια διατηρούνται στο ψυγείο, ενώ πάντοτε πρέπει να ελέγχεται η ημερομηνία λήξης τους. Οι εμβολιασμοί πρέπει να γίνονται σύμφωνα με το συνιστώμενο χρονοδιάγραμμα, σε περίπτωση όμως αμέλειας χορηγούνται αργότερα, με την εξαίρεση του εμβολίου έναντι του ροταϊού που γίνεται αποκλειστικά στα βρέφη μέχρι την ηλικία των 8 μηνών. Επίσης, αν για κάποιον λόγο δε γίνει μία δόση στο ενδεδειγμένο χρονικό διάστημα, οι προηγούμενες δόσεις δεν χάνονται και ο εμβολιασμός συνεχίζεται από εκεί και πέρα.

Εμβολιασμός πριν το ταξίδι

Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με ένα ταξίδι εξαρτώνται από παράγοντες όπως ο προορισμός, η εποχή, οι συνθήκες και η διάρκεια της διαμονής, ο σκοπός της επίσκεψης και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ταξιδιώτη (ηλικία, φύλο, κατάσταση υγείας, συμπεριφορά). Επομένως, η αντιμετώπιση του ταξιδιώτη χρειάζεται να εξατομικεύεται και να γίνεται κατόπιν αξιολόγησης του κινδύνου και κλινικής εκτίμησης από τον επαγγελματία υγείας. Σύμφωνα με το πρόγραμμα του Κέντρου Λοιμώξεων (ΚΕΕΛΠΝΟ), θα ήταν σκόπιμο τουλάχιστον 4-6 εβδομάδες πριν από το ταξίδι να προγραμματίζεται η επίσκεψη σε επαγγελματία υγείας ή σε ένα από τα ιατρεία ταξιδιωτικής ιατρικής ή στην αντίστοιχη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας της Περιφέρειας. Αυτή η επίσκεψη είναι απαραίτητη, έστω και την τελευταία στιγμή.

Η επιλογή των εμβολίων εξαρτάται από την επιδημιολογία των νοσημάτων σε κάθε προορισμό, τα χαρακτηριστικά του ταξιδιού (π.χ. συνθήκες, σκοπός, διάρκεια), τις δραστηριότητες του ταξιδιώτη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, όπως η ηλικία, το ιστορικό υγείας και εμβολιασμού και η συμπεριφορά του. Τα μόνα εμβόλια που απαιτούνται για να επιτραπεί η είσοδος σε ορισμένες χώρες είναι το εμβόλιο του κίτρινου πυρετού και το εμβόλιο του μηνιγγιτιδοκόκκου. Το ταξίδι αποτελεί μία καλή ευκαιρία να γίνουν αναμνηστικές δόσεις των εμβολίων «ρουτίνας» όπως του τετάνου/διφθερίτιδας, της πολιομυελίτιδας και της ιλαράς-παρωτίτιδας-ερυθράς (MMR), τα οποία πολλοί παραλείπουν να κάνουν στην ενήλικη ζωή τους και συστήνεται να γίνονται πριν από ένα ταξίδι στο εξωτερικό. Κάθε ταξιδιώτης θα πρέπει να γνωρίζει ότι ο προληπτικός εμβολιασμός δεν προσφέρει πλήρη προστασία. Χρειάζεται να λαμβάνει τα γενικά προληπτικά μέτρα π.χ. για τα δήγματα από έντομα και ζώα, για τα νοσήματα που μεταδίδονται από τρόφιμα και νερό, για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα κ.α.

Συνιστάται όλοι οι ταξιδιώτες πριν το ταξίδι να έχουν τον εμβολιασμό τους επικαιροποιημένο σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού της Ελλάδας.

1. Εμβόλιο τετάνου – διφθερίτιδας.

Συστήνεται αναμνηστική δόση σε όσους δεν έχουν εμβολιαστεί τα τελευταία 10 χρόνια.

2. Εμβόλιο πολιομυελίτιδας.

Συνιστάται οι ταξιδιώτες προς περιοχές υψηλού κινδύνου για κυκλοφορία του

ιού της πολιομυελίτιδας (όπως ενδημικές περιοχές, επιδημία πολιομυελίτιδας ή περιβαλλοντικές ενδείξεις κυκλοφορίας του ιού) να είναι πλήρως εμβολιασμένοι για την ηλικία τους, σύμφωνα με το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών. Οι ενήλικες που είχαν εμβολιασθεί με 3 ή περισσότερες δόσεις στην παιδική ηλικία συστήνεται να κάνουν μία αναμνηστική δόση εφ’ άπαξ για όλη την ενήλικη ζωή. Επίσης, αναμνηστική δόση συνιστάται στους ενήλικες που ταξιδεύουν προς περιοχές που συνορεύουν με περιοχές υψηλού κινδύνου για κυκλοφορία του ιού της πολιομυελίτιδας.

3. Εμβόλιο ιλαράς-παρωτίτιδας-ερυθράς (MMR).

Συστήνεται σε όσους δεν έχουν χορηγηθεί 2 δόσεις ή δεν έχουν νοσήσει από τη νόσο.

4. Εμβόλιο ηπατίτιδας Α.

Συστήνεται σε ταξιδιώτες χωρίς ανοσία που ταξιδεύουν σε χώρες μέσης ή υψηλής ενδημικότητας για ηπατίτιδα Α. Οι ταξιδιώτες μπορούν να προσβληθούν από ηπατίτιδα Α ακόμη και όταν παραμένουν σε πολυτελή ξενοδοχεία.

5. Εμβόλιο τυφοειδούς πυρετού.

Συστήνεται σε όσους πρόκειται να εκτεθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα

σε μολυσμένο νερό ή φαγητό και ιδιαίτερα αν ταξιδέψουν σε μικρότερες πόλεις, χωριά ή αγροτικές περιοχές με χαμηλού επιπέδου υγειονομικές συνθήκες.

6. Εμβόλιο ηπατίτιδας Β.

Συστήνεται αν ο κίνδυνος έκθεσης σε αιματογενώς ή σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα είναι υψηλός ή αν η παραμονή στην περιοχή είναι μεγαλύτερη των 6 μηνών.

7. Εμβόλιο λύσσας.

Συστήνεται αν πρόκειται να εκτεθεί κανείς σε άγρια ή κατοικίδια ζώα για λόγους επαγγελματικούς ή αναψυχής.

8. Εμβόλιο ιαπωνικής εγκεφαλίτιδας.

Συστήνεται αν πρόκειται να επισκεφτεί κανείς αγροτικές περιοχές για χρονικό διάστημα άνω των τεσσάρων εβδομάδων ή εάν στον τόπο προορισμού υπάρχει γνωστή επιδημία ιαπωνικής εγκεφαλίτιδας (το εμβόλιο της ιαπωνικής εγκεφαλίτιδας δεν κυκλοφορεί προς το παρόν στην Ελλάδα).

9. Εμβόλιο μηνιγγίτιδας.

Συνιστάται το τετραδύναμο εμβόλιο σε όλους τους ταξιδιώτες που πρόκειται να ταξιδέψουν σε ενδημικές περιοχές όπως οι χώρες της Αφρικής που βρίσκονται εντός της «ζώνης της μηνιγγίτιδας». Η Σαουδική Αραβία απαιτεί πιστοποιητικό εμβολιασμού για να επιτρέψει την είσοδο στους ταξιδιώτες κατά τη διάρκεια του προσκυνήματος στη Μέκκα. Η αναγκαιότητα εμβολιασμού αυξάνει κατά την περίοδο της ξηρασίας και στην περίπτωση που οι ταξιδιώτες πρόκειται να συναναστραφούν στενά με κατοίκους της περιοχής ή να παραμείνουν πάνω από 1 μήνα ή αν κάνουν συχνά ταξίδια σ’ αυτές τις περιοχές.

10. Το εμβόλιο γρίπης, συστήνεται σε ταξιδιώτες που εκτιμώνται ως υψηλού κινδύνου και κυρίως κατά τη διάρκεια της εποχικής γρίπης (χειμώνας στο βόρειο ημισφαίριο, καλοκαίρι στο νότιο ημισφαίριο).

Εμβολιασμός για την αντιμετώπιση του HPV

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας οφείλεται στην δράση του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus – HPV), o οποίος μεταδίδεται σε άνδρες και γυναίκες συνήθως με την σεξουαλική επαφή. Παγκοσμίως διαγιγνώσκονται με καρκίνο τραχήλου μήτρας περίπου 500.000 γυναίκες ετησίως (το 80% των οποίων σε αναπτυσσόμενες χώρες) και δυστυχώς περίπου οι μισές (275.000) καταλήγουν από την νόσο. Στην Ευρώπη, ο αριθμός νέων περιστατικών ανά έτος ανέρχεται περίπου σε 50.000, στις ΗΠΑ στις 13.000, και στην Ελλάδα ~400. Στην Ελλάδα περίπου το 6% των γυναικών ηλικίας 18-60 ετών είναι φορείς ογκογόνων τύπων του HPV. Ο πλέον ογκογόνος HPV τύπος, ο τύπος 16, είναι και ο πλέον συχνός, τόσο διεθνώς όσο και στις Ελληνίδες. Το εμβόλιο ΗPV (εμβόλιο για τη πρόληψη του καρκίνου της μήτρας) συστήνεται ως εμβόλιο ρουτίνας σε 57 χώρες για τα κορίτσια, ενώ σε 5 χώρες συστήνεται και για τα αγόρια. Από τον Φεβρουάριο του 2008 ξεκίνησαν στην Ευρώπη προγράμματα μαζικού εμβολιασμού των γυναικών προκειμένου να περιοριστεί ακόμη περισσότερο η συχνότητα εμφάνισης της συγκεκριμένης νόσου. Η ευρεία εφαρμογή του εμβολιασμού όπως έγινε στην Αυστραλία είχε πολύ θετικά αποτελέσματα με σχεδόν εξάλειψη των γεννητικών κονδυλωμάτων αλλά και με ελάττωση των προκαρκινικών αλλοιώσεων και των χειρουργικών επεμβάσεων στον τράχηλο στις εμβολιασθείσες γυναίκες.

Όσον αφορά στην ασφάλεια των δύο εμβολίων που κυκλοφορούν, οι ειδικοί σημειώνουν ότι μετά την εφαρμογή πέραν των 175.000.000 δόσεων HPV-εμβολίων παγκοσμίως, αποδείχθηκαν ασφαλή, χωρίς αιτιολογικά συσχετιζόμενες σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, πέραν των τοπικών αντιδράσεων.

Gardasil και Cervarix

Το Gardasil κυκλοφορεί με τη σύμπραξη των εταιρειών Vianex & Sanofi Pasteur MSD, και είναι ένα τετραδύναμο εμβόλιο έναντι των τύπων 6,11,16,18 του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Οι μελέτες φάσης ΙΙΙ που διεξήχθηκαν έχουν δείξει υψηλή και σταθερή αποτελεσματικότητα 98% έναντι των υψηλόβαθμων προκαρκινικών βλαβών του τραχήλου, 100% έναντι των υψηλόβαθμων προκαρκινικών βλαβών του αιδοίου & 99% έναντι των γεννητικών κονδυλωμάτων. Σήμερα κυκλοφορεί σε 123 χώρες στον κόσμο και έχουν διατεθεί πάνω από 74 εκατομμύρια δόσεις σε όλο τον κόσμο.

Το Cervarix της GlaxoSmithKline, προφυλάσσει από 2 υπό-τύπους HPV (16 και 18) πουευθύνονται για το 75% των καρκίνων του τραχήλου στην Ευρώπη. Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου Cervarix φτάνει το 90,4% έναντι των υψηλόβαθμων προκαρκινικών βλαβών του τραχήλου. Ωστόσο η GSK δεν διαθέτει μόνο το εμβόλιο του HPV αλλά περισσότερα από 30 εμβόλια και έχει υπό ανάπτυξη άλλα 20 παγκοσμίως. Στη χώρα μας κυκλοφορούν 17 εμβόλια για την πρόληψη σοβαρών και πιθανώς θανατηφόρων ασθενειών, όπως η ηπατίτιδα Α & Β, η διφθερίτιδα, ο τέτανος, ο κοκκύτης, η ιλαρά, η παρωτίτιδα, η ερυθρά, η πολιομυελίτιδα, η εποχική γρίπη, η γαστρεντερίτιδα από ροταϊό και του πνευμονιόκοκκου.

GlaxoSmithKline : Ένας από τους μεγαλύτερους κλάδους εμβολίων παγκοσμίως

Η GlaxoSmithKline αναπτύσσει, παρασκευάζει και διανέμει καθημερινά πάνω από 2 εκατομμύρια εμβόλια σε 170 χώρες. Στις 2 Μαρτίου 2015 ολοκληρώθηκε και η εξαγορά των εμβολίων από τη φαρμακευτική εταιρεία Novartis, (εκτός των εμβολίων για τη γρίπη) και η συγχώνευση των καταναλωτικών προϊόντων υγείας για τη δημιουργία μιας νέας εταιρείας. Με τη σημαντική ενίσχυση στον κλάδο των εμβολίων η GSK διαθέτει πλέον ένα ευρύ χαρτοφυλάκιο το οποίο περιλαμβάνει πάνω από 30 εμβόλια, που συμβάλλουν στην πρόληψη ασθενειών όπως η ηπατίτιδα, η λοίμωξη από το ροταϊό και τον HPV, η διφθερίτιδα, ο τέτανος, ο κοκκύτης, η ιλαρά, η παρωτίτιδα, η ερυθρά, η βακτηριδιακή μηνιγγίτιδα και η γρίπη. Το Cervarix προφυλάσσει από 2 υπό-τύπους HPV (16 και 18). Το Baxsero για το μηνιγγιτιδόκοκκο της οροομάδας Β και το Menveo για το μηνιγγιτιδόκοκκο οροομάδων ΑC,W135 & Y. Το Boostrix Polio ένα εμβόλιο με αντιγόνο κατά της διφθερίτιδας, τετάνου, κοκκύτη (ακκυταρικό συστατικό και πολιομυελίτιδας (αδρανοποιημένος ιός. Το Infanrix hexa διφθερίτιδας, τετάνου (T), κοκκύτη, ηπατίτιδας Β (rDNA) (HBV), πολιομυελίτιδας (αδρανοποιημένο) (IPV) και Αιμόφιλου ινφλουένζας τύπου b (Hib) συζευγμένο. Το Infanrix IPV Hib είναι συζευγμένο εμβόλιο διφθερίτιδας, τετάνου, κοκκύτη (ακκυταρικό συστατικό), πολιομυελίτιδας (αδρανοποιημένο) και Αιμόφιλου της ινφλουένζας τύπου β. Το Infanrix Tetra διφθερίτιδας, τετάνου, κοκκύτη (ακυτταρικό συστατικό) και πολιομυελίτιδας (αδρανοποιημένης) (IPV). To Rotarix είναι εμβόλιο ροταϊού, με ζώντες ιούς. To Priorix είναι εμβόλιο Ιλαράς, Παρωτίτιδας και Ερυθράς Varilix είναι για τον ιό της ανεμευλογιάς. Το Hiberix είναι ένα εμβόλιο το οποίο χρησιμεύει στο να προστατέψει το παιδί έναντι νοσημάτων που προκαλούνται από τον αιμόφιλο της ινφλουέντζας τύπου β. Το Havrix είναι για την ηπατίτιδα Α, το Engerix για την ηπατίτιδα B, ενώ το Fluarix για την εποχική γρίπη. Τέλος, το Synflorix Συζευγμένο πολυσακχαριδικό εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου.

Αξίζει να αναφερθεί ότι το 40% περίπου των παιδιών στον κόσμο λαμβάνουν ένα εμβόλιο της GSK για προστασία έναντι δυνητικά απειλητικών για τη ζωή λοιμώξεων. Παρόλα αυτά, 22 εκατομμύρια παιδιά σε λιγότερο αναπτυγμένες χώρες με χαμηλό εισόδημα δεν έχουν πρόσβαση σε εμβόλια. Για το λόγο αυτό η GSK συνεργάζεται στενά με φορείς που είναι σε θέση να αγοράσουν μεγάλες ποσότητες εμβολίων για τα φτωχότερα παιδιά του κόσμου στις χαμηλότερες τιμές. Ποσοστό μεγαλύτερο από το 80% των εμβολίων της καλύπτει ανάγκες στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Αυτά τα εμβόλια διατίθενται σε συνεργασία με τη UNICEF, τη GAVI Alliance και τον Παναμερικανικό Οργανισμό Υγείας (PAHO) σε προνομιακές τιμές.

Προτεραιότητα οι χώρες που προσβάλλονται συχνότερα από ασθένειες

Στο μέτρο του δυνατού, η GSK διεξάγει τις κλινικές της μελέτες σε χώρες με τις μεγαλύτερες ιατρικές ανάγκες. Η στρατηγική μας αυτή δίνει τη δυνατότητα εμβολιασμού και παρακολούθησης ανθρώπων που διαφορετικά θα είχαν μόνο περιορισμένη πρόσβαση σε ιατρικοφαρμακευτική περίθαλψη, ενώ ενθαρρύνεται η ταχεία έγκριση κυκλοφορίας φαρμάκων στις χώρες αυτές, όπου υπάρχει ανάγκη. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το παιδικό εμβόλιο κατά του ροταϊού, το οποίο εγκρίθηκε πρώτα στη Λατινική Αμερική, όπου οι επιπτώσεις της ασθένειας είναι ιδιαίτερα μεγάλες. Παγκοσμίως, υπολογίζεται ότι οι ροταϊοί ευθύνονται για περισσότερα από 111 εκατομμύρια περιστατικά παιδικής γαστρεντερίτιδας και περίπου 440.000 θανάτους το χρόνο. Το 82% των θανάτων από ροταϊό συμβαίνουν στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Πηγή: Health Daily - Ανθή Αγγελοπούλου