Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ αλλιώς..

Η Διεθνής Ένωση κατά του Καρκίνου (UICC), εκπροσωπώντας 280 οργανώσεις σε 90 χώρες καθιέρωσε την 4^η Φεβρουαρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καρκίνου. Κάθε χρόνο με αφορμή την συγκεκριμένη ημερομηνία γίνεται μία τεράστια προσπάθεια ενημέρωσης στοχεύοντας στην πρόληψη και τη δραστική ευαισθητοποίηση ενάντια στον καρκίνο όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Τα στατιστικά δεδομένα του παγκόσμιου οργανισμού υγείας επιβεβαιώνουν την αναγκαιότητα αυτής της προσπάθειας. Περισσότερα από 14 εκατομμύρια νέων διαγνώσεων νεοπλασματικής νόσου προβλέπονται για το τρέχον έτος στον πλανήτη, ενώ για το 2015 ο καρκίνος ήταν υπεύθυνος για 8,8 εκατομμύρια θανάτους, αποτελώντας την δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Οι προβλέψεις για το μέλλον περαιτέρω δυσοίωνες αναμένοντας 70% αύξηση νέων περιστατικών στην επόμενη 20ετία..

Μια άλλη πλευρά του καρκίνου μας περιγράφει ο Παθολόγος-Ογκολόγος, Επιμελητής στην Ογκολογική Κλινική του Νοσοκομείου Μετροπόλιταν και Επιστημονικός Συνεργάτης στην Β’ Προπαιδευτική Πανεπιστημιακή Κλινική Νοσοκομείου «Αττικόν» κ. Κώστας Τσιγαρίδας. «Σας θυμίζουν κάτι αυτά τα νούμερα; Πόσες φορές έχετε ακούσει παρόμοιες απαισιόδοξες προβλέψεις; Πόσες φορές ξεφυλλίζοντας ένα περιοδικό η ματιά σας σταμάτησε στη λέξη καρκίνος και τα αναφερόμενα δεδομένα σας πάγωσαν τη διάθεση; Πόσες φορές έχετε χρειαστεί βαθιές ανάσες για να ολοκληρώσετε ένα αντίστοιχο τεκμηριωμένο επιστημονικό άρθρο; Πόσες φορές δεν ακούσατε σε φιλικές συζητήσεις να μεταφέρονται παρόμοια στατιστικά δεδομένα με μία δόση υπερβολής και να προκαλούν κοινότυπες συζητήσεις καφενείου; Τελικά πόσες φορές σας ωφέλησαν όλα τα παραπάνω; Πόσο μας ωφελούν όλα τα παραπάνω; Πόσο τελικά συνεισφέρει στην δημιουργική επαγρύπνηση όλων μας; Αν περιμένατε να διαβάσετε ένα ακόμη άριστο συντακτικά και τεκμηριωμένο αριθμητικά κείμενο λυπάμαι αλλά θα απογοητευτείτε.. τι είναι τελικά ο Καρκίνος..;; αν ο καθένας μας καταθέσει τον αυθόρμητο συνειρμό της σκέψης του στο άκουσμα της λέξης καρκίνος αυτόματα προκύπτει μία πληθώρα διαφορετικών αντίθετων λέξεων, φόβος-ελπίδα, λύπη- χαρά, απελπισία-προσδοκία, τέλος-επανεκκίνηση . . Εξάλλου και το moto της εφετινής καμπάνιας είναι το ¨εμείς μπορούμε- εγώ μπορώ¨(we can-I can).. τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε ο καθένας χωριστά για τον εαυτό του και όλοι μαζί απέναντι στον καρκίνο; Ο κάθε πολίτης ακολουθώντας ισορροπημένη διατροφή συνοδεία φυσικής άσκησης, διακοπή καπνίσματος και κατάχρησης αλκοόλ συνεισφέρει αρκετά.. παροτρύνοντας τους γύρω του να κάνουν το ίδιο προσφέρει περισσότερο.. αν επιπλέον στην καθημερινότητά του επιλέξει να στηρίζει διακριτικά και ταυτόχρονα ουσιαστικά όλους τους άγνωστους ασθενείς που με τον οποιονδήποτε τρόπο έρχονται σε επαφή μαζί του, τότε σιωπηλά έχει πανάξια κερδίσει το δικαίωμα να γιορτάζει σε αυτή την ημερομηνία.. μία τέτοια συμμόρφωση είναι πολύ πιο ουσιαστική και αποτελεσματική από δεκάδες βαρυσήμαντες αναρτήσεις, posts, σχόλια και δημόσιες συζητήσεις καφενείου.   Ο κάθε ιατρός και κάθε επαγγελματίας υγείας που ασχολείται με την αντιμετώπιση του καρκίνου μπορεί να εκμεταλλευτεί αλλιώς αυτή την επέτειο.. είναι σαφές ότι οι καρκινοπαθείς αποτελούν μία πολύ ιδιαίτερη ομάδα ασθενών που τρέχουν τον δικό τους μαραθώνιο ζωής.. σε όλη αυτή την πορεία θα χρειαστούν αμέτρητες φορές την πολύπλευρη βοήθεια του κοντινότερου τους πλέον ανθρώπου.. του ιατρού

τους.. που θα πρέπει να διατηρεί επίσης αστείρευτες πηγές διαθεσιμότητας, υπομονής, ευαισθησίας, κατανόησης, αυτοθυσίας και δύναμης.. δεν είναι εύκολο.. το αντίθετο.. είναι και εκείνος άνθρωπος.. που κουράζεται και αγχώνεται και.. και ξεχνά ότι απέναντι του είναι ένας πράγματι πάσχων ασθενής.. ας είναι λοιπόν αυτή η ημέρα ευκαιρία αυτοκριτικής και θετικής επανέναρξης.. εξάλλου κανένας γιατρός δεν θα μπορέσει να ποσοτικοποιήσει το θεραπευτικό όφελος της αγάπης.. Ο κάθε ασθενής είναι ο πρωταγωνιστής κάθε ιστορίας.. έναν ρόλο που δεν τον ζήτησε ποτέ.. που δεν τον διεκδίκησε.. που απλά του έλαχε.. κανένας άνθρωπος δεν προγραμματίσθηκε γονιδιακά και ψυχικά για να υποφέρει.. άρα έχει επιλεγεί για έναν άγνωστο, ακατάλληλο ρόλο.. σε αυτό λοιπόν το ρόλο δεν πρέπει να σκέφτεται ότι μπορεί να κάνει λάθος.. δεν υπάρχει λάθος.. γιατί όλα είναι ένα λάθος.. αλλά όχι δικό του.. ούτε όμως κάποιου άλλου.. ούτε του ιατρού του, ούτε των συγγενών του, ούτε των φίλων του, ούτε του υπουργείου, ούτε κανενός.. το μόνο λάθος εν τέλει είναι η διακαής αναζήτηση του λάθους.. αυτή η αναζήτηση οδηγεί μόνο στην εξάντληση.. και δεν χρειάζεται.. το αντίθετο.. ο πρωταγωνιστής πρέπει να εκμεταλλευτεί όλες τις δυνάμεις του.. είναι ένα μεγάλο έργο.. δεν είναι ένα απλό sprint.. είναι ένας απαιτητικός μαραθώνιος.. είμαι από τους τελευταίους που θα τολμούσα να δώσω συμβουλές ζωής σε έναν καρκινοπαθή.. το μόνο που μπορώ να ψελλίσω είναι υπομονή και ταυτόχρονα δύναμη! Κάθε χρόνο λοιπόν αυτή η ημέρα είναι για αυτούς τους ήρωες μία επέτειος απόδοσης μεταλλίου.. ενός ακόμη περήφανου μεταλλίου.. μέχρι την επόμενη επέτειο.. το επόμενο μετάλλιο.. είναι απαραίτητο να βλέπουμε τα μετάλλια.. για τους ίδιους τους πρωταγωνιστές, για τους συγγενείς τους, τους γιατρούς τους, για τους επόμενους ασθενείς..   Η πολιτεία.. το κράτος.. θα μπορούσε κανείς να γράψει αμέτρητες παραγράφους, περισσότερο λαϊκίστικες, συναισθηματικές ή προϋπολογιστικές.. η βαθύτερη αρχή που πρέπει να διέπει την οποιαδήποτε δομή στην επαφή με τους νεοπλασματικούς ασθενείς είναι η διάθεση προσφοράς.. και η διάθεση και η προσφορά.. είναι απαραίτητα και τα δύο.. με αποδεκτά όλα μα όλα τα κριτήρια οικονομικής κρίσης και έλλειψης πόρων.. ας γίνει για την πολιτεία η ημέρα αυτή ημέρα γενεθλίων του μικρότερου και πιο ευαίσθητου παιδιού της.. γιατί παρά την κρίση ποιος πατέρας μπορεί να αρνηθεί ένα δώρο στο μικρό και αδιάθετο παιδί του την ημέρα των γενεθλίων του..; .. γιατί καμία μελέτη και κανένας δείκτης cost effective δεν μπορεί να αποτιμήσει αντικειμενικά το χαμόγελο ενός μικρού παιδιού στη θέα ενός δώρου γενεθλιών..Κανένας δεν μπορεί και σίγουρα δεν πρέπει να αμφισβητήσει τα στατιστικά δεδομένα ούτε τις οικονομικές αναλύσεις, όμως η ανάγνωση τους μπορεί να γίνει και αλλίως.. στον δυτικό κόσμο το ποσοστό συνολικά των ασθενών που ξεπερνούν την δεκαετία έχει υπεδιπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια και ανέρχεται πλεόν στο 50% του συνόλου.. φανταστείτε 10 και πλέον μετάλλια στο στήθος τους.. η έρευνα και η διαρκής εξέλιξη της φαρμακολογίας προσφέρουν καθημερινά νέα σκευάσματα που μας βοηθούν όλο και περισσότερο.. λιγότερο επώδυνα.. λιγότερο τοξικά.. περισσότερο στοχευμένα.. περισσότερο αποτελεσματικά.. επιπλέον μας χαρίζουν κάτι ανυπολόγιστο.. ελπίδα για το αύριο ενάντια στον καρκίνο.. ελπίδα ίασης.. ελπίδα ζωής..Ας είναι λοιπόν επιπλέον για όλους μας αυτή η επέτειος ημέρα ελπίδας.. να γίνει με τη βοήθεια όλων μας ημέρα ελπίδας.. Διαβάζοντας μία τελευταία φορά το άρθρο προ της αποστολής προς δημοσίευση αντιλαμβάνομαι ότι το ύφος είναι ιδιαίτερα συναισθηματικό και ίσως υπερβολικό.. ίσως και εκτός γραμμών για την θέση μου.. ίσως γιατί η θέση μας δεν είναι πάντοτε προκαθορισμένη.. ίσως γιατί ένας υπέροχος άνθρωπος, ένας άριστος συνάδελφος που έως την προηγούμενη επέτειο απομάκρυνε τον καρκίνο και προστάτευε χιλιάδες ασθενείς στεκώμενος αγέρωχος δίπλα τους, στην εφετινή βρίσκεται στον δικό του μαραθώνιο και αντιμετωπίζει τις φοβίες που πάντα κατεύναζε, τις σκέψεις που πάντα έδιωχνε, τις αγωνίες που πάντα ημέρευε.. είμαι σίγουρος ότι όλοι του οι ασθενείς με τα πολλαπλά μετάλλια που εκείνος τους χάρισε θα τον στηρίξουν όσο χρειαστεί και θα ολοκληρώσει νικητής.. για να συνεχίσει το έργο του.. για να χαρίζει και να φορά πολλά μετάλλια.. το άρθρο δικαιωματικά του αξίζει..»  

Ο καρκίνος μπορεί να προληφθεί  με σωστή διατροφή, σωματική άσκηση, αποφυγή τοξικών ουσιών και διακοπή του καπνίσματος.

Αυτό τόνισαν κορυφαίοι Έλληνες επιστήμονες μιλώντας σε εκδήλωση που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος σε συνεργασία με την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία με θέμα «Πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου», με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Νόσου. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν υπολογίζεται πως 3,7 εκ. άνθρωποι θα μπορούσαν να σωθούν κάθε χρόνο, αν εφαρμόζονταν οι σωστές στρατηγικές πρόληψης. Ταυτόχρονα οι επιστήμονες εξέπεμψαν sos προς την πολιτεία καθώς τα στοιχεία δείχνουν δραματική εξέλιξη της νόσου τα επόμενα χρόνια. Συγκεκριμένα, τα νέα περιστατικά καρκίνου που εμφανίζονται κάθε χρόνο σε παγκόσμιο επίπεδο, το 2030  θα φτάσουν  21,7 εκατομμύρια  από τα 14 που ήταν το 2016. Ταυτόχρονα  οι θάνατοι αντίστοιχα από 8,2 εκατομμύρια  θα φτάσουν τα 13 εκατομμύρια. «Ο καρκίνος είναι η δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως στις αναπτυγμένες χώρες. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής, τις τελευταίες δεκαετίες, σχετίζονται με τη συνεχώς αυξανόμενη νοσηρότητα και θνησιμότητα από καρκίνο στην χώρα μας» ανέφερε ο ομότιμος καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Αντώνης Καφάτος. Η υπερκατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων και ποτών  οδηγεί στην παχυσαρκία, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, μαστού, νεφρών, παγκρέατος, ενδομητρίου, χοληδόχου κύστεως και το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου. Για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας απαιτείται εθνική πολιτική για την προληπτική ιατρική και διατροφή. Προτείνεται η εκπαίδευση γονέων, εκπαιδευτικών και παιδιών σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης με  στόχο την υγιεινή διατροφή,  την καθημερινή μέτρια προς έντονη σωματική άσκηση και την αποφυγή τοξικών ουσιών. Σύμφωνα με τον κ. Καφάτο καλή διατροφή σημαίνει αυξημένη καθημερινή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής αλέσεως, οσπρίων, ψαριών και θαλασσινών δυο φορές την εβδομάδα, κόκκινο κρέας και αλλαντικά σε μικρή ποσότητα μία φορά το μήνα, αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων με κορεσμένα και τρανς λιπαρά οξέα, μείωση του αλατιού στο φαγητό, αποφυγή οινοπνευματωδών ποτών γιατί αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο της στοματικής κοιλότητας, του φάρυγγος, του οισοφάγου, του ήπατος και του μαστού. Επίσης, ελάττωση ή αποφυγή τροφίμων υψηλού γλυκαιμικού δείκτη, όπως αναψυκτικά, γλυκά, άσπρο ψωμί, άσπρα μακαρόνια, άσπρο ρύζι, μπισκότα, σοκολάτες. Και φυσικά σωματική άσκηση, μέτρια προς έντονη, για περισσότερα από 60 λεπτά την ημέρα.  Από την πλευρά του ο κ.  Ευάγγελος Φιλόπουλος, Πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, συμφώνησε με την  τοποθέτηση του κ. Καφάτου και πρόσθεσε πως «μία απλή, με χαμηλό κόστος  αλλά με υψηλή αποδοτικότητα  στρατηγική πρόληψης  όσον αφορά στη διατροφή, θα μπορούσε να μειώσει κατά 30% τα νέα περιστατικά καρκίνου». Ταυτόχρονα ανέφερε ότι για κάθε ένα δολάριο που επενδύεται στην πρόληψη εξοικονομείται το δεκαπλάσιο σε έξοδα θεραπείας.  «Σε μία εποχή, τόσο επώδυνα δύσκολη για το κράτος μας, τόνισε, η πρόληψη πρέπει να πάψει να αποτελεί το παραπαίδι των υπηρεσιών υγείας και να αποτελέσει το επίκεντρο του ενδιαφέροντος όλων μας (Πολιτείας, γιατρών και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών), τόνισε ο κ. Φιλόπουλος και συμπλήρωσε. Παράλληλα, αποτελεσματικότερη από οποιοδήποτε καινοτόμο φάρμακο στο άμεσο μέλλον είναι η εφαρμογή πληθυσμιακών προγραμμάτων έγκαιρης διάγνωσης σε συγκεκριμένες μορφές καρκίνου». Η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία προτείνει  συγκεκριμένο πλαίσιο προληπτικών παρεμβάσεων και πληθυσμιακού ελέγχου που εύκολα και γρήγορα μπορεί να εφαρμοστεί στη χώρα μας. Με το σύνθημα ότι «ο καρκίνος δεν ξορκίζεται, αλλά αντιμετωπίζεται», ο κ. Φιλόπουλος είπε  πως ο καθένας μόνος του, αλλά και όλοι μαζί  είναι εφικτό να το καταστήσουμε κοινή πεποίθηση.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΥ

Η πιο κοινή μορφή γυναικείου καρκίνου & 1^η πρώτη αιτία θανάτου από νεοπλασματική νόσο

To 2012 διαγνώσθηκαν 1,7 εκ. γυναίκες με καρκίνο του μαστού. Το ίδιο έτος, παρατηρείται αύξηση κατά 20% στον αριθμό των νέων περιστατικών (επίπτωση) και κατά 14% στην θνησιμότητα έναντι του 2008. Σύμφωνα με τους επιστήμονες εκτιμάται ότι 522.000 θάνατοι σημειώθηκαν παγκοσμίως, το ίδιο έτος. Στην Ελλάδα το 2012 αναφέρθηκαν 4.934 νέες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού. Στο γενικό πληθυσμό η μέση πιθανότητα να αναπτύξει μια γυναίκα καρκίνο του μαστού στη διάρκεια της ζωής της είναι περίπου 12%. Στο 20-30% των περιπτώσεων καρκίνου μαστού ή/και ωοθη­κών υπάρχουν ενδείξεις κληρονομικότητας, δηλαδή τουλάχιστον δύο συγγενείς 1ου ή 2ου βαθμού που έχουν νοσήσει ή εμφανίσει καρκίνο μαστού ή ωοθηκών σε ηλικία μικρότερη των 45 χρόνων. Τελικά όμως με τις υπάρχουσες γνώσεις, μόνο το 5-10% των περιπτώσεων φαί­νεται ότι σχετίζεται με κληρονομικούς παράγοντες, δηλαδή εντοπίζονται μεταλλάξεις στα γονίδια ΒRCA1 και BRCA2. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την έρευνα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, η οποία έγινε με τη χορηγία της Roche Hellas, στο πλαίσιο της εκστρατείας για τον καρκίνο του μαστού και τον γυναικολογικό καρκίνο «for HER» το 49% των γυναικών δεν είχε κάνει ποτέ αυτοεξέταση μαστού και το 35,7% δεν είχε κάνει ποτέ μαστογραφία. Οι γυναίκες με υψηλό εισόδημα και όσες έχουν σταθερό γιατρό για τον έλεγχο του στήθους έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να κάνουν μαστογραφία. Επίσης, το 30,8% ανέφερε εμπόδια στην πρόσβαση σε γιατρό για υπέρηχο και ψηλάφηση στήθους, και το 26,5% εμπόδια στην πρόσβαση σε μαστογραφία με κύριους λόγους «πολύ απασχολημένη», «αμέλεια», «κόστος». Μόλις το 30,7% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα εντόπισαν το πρόβλημα κατά τη διάρκεια προληπτικού ελέγχου ενώ, διαπιστώθηκε ότι από την πρώτη επίσκεψη σε γιατρό μέχρι την παραπομπή για διερεύνηση πιθανότητας καρκίνου μεσολαβούν κατά μέσο όρο 18 ημέρες. Επιπροσθέτως η έρευνα έδειξε ότι οι ασθενείς επισκέπτονται κατά μέσο όρο 1,8 χειρουργούς για να επιλέξουν τον χειρουργό τους ενώ, για την χειρουργική επέμβαση οι περισσότερες γυναίκες επέλεξαν ιδιωτική κλινική - νοσοκομείο (57,4%) αλλά και στα υπόλοιπα στάδια της θεραπείας (χημειοθεραπείες, ακτινοθεραπείες) ο ιδιωτικός τομέας έχει υψηλά ποσοστά επιλογής. Αναφορικά με τους συλλόγους ασθενών όπως φάνηκε στην έρευνα έχουν πολύ σημαντικό ρόλο στην ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών ωστόσο, το κόστος της επαγγελματικής ψυχολογικής υποστήριξης ήταν ο βασικότερος αποτρεπτικός παράγοντας για όσες γυναίκες ένιωσαν την ανάγκη για ψυχολογική υποστήριξη. Τις δαπάνες θεραπείας καλύπτουν κατά κύριο λόγο τα ασφαλιστικά ταμεία, όμως και οι ίδιες οι ασθενείς αναγκάζονται να πληρώσουν αρκετά. Το 47,3% των νοικοκυριών δαπανούν άνω του 20% του οικογενειακού εισοδήματος για την διαχείριση του καρκίνου του μαστού ενώ, περίπου 10% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα αναγκάστηκαν είτε να δανειστούν είτε εκποίησαν περιουσιακά στοιχεία.

Ένα πολύτιμο όπλο στην υπηρεσία των γυναικών με HR+/HER2- μεταστατικό καρκίνο του μαστού

Πρόκειται για τον πρώτο και μοναδικό αναστολέα CDK 4/6, μια νέα κατηγορία αντικαρκινικών θεραπειών, που λαμβάνει έγκριση στην Ευρώπη. Το palbociclib (παλμποσικλίμπη) ανήκει στην εταιρεία Pfizer και αφορά τη θεραπεία γυναικών με τοπικά προχωρημένο ή μεταστατικό καρκίνο του μαστού θετικό στους ορμονικούς υποδοχείς και αρνητικό στους υποδοχείς ανθρώπινου επιδερμικού αυξητικού παράγοντα τύπου 2 (HR+/HER2-). Η έγκριση αφορά χρήση σε συνδυασμό με αναστολέα αρωματάσης και καλύπτει επίσης τη χρήση του palbociclib σε συνδυασμό με φουλβεστράντη σε γυναίκες που έλαβαν ορμονοθεραπεία στο παρελθόν. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το palbociclib είναι το πρώτο φάρμακο που δρα αναστέλλοντας τις κυκλινοεξαρτώµενες κινάσες 4 και 6 (CDK 4/6)που λαμβάνει έγκριση στην Ευρώπη. Είναι επίσης το πρώτο νέο φάρμακο που λαμβάνει έγκριση στην κατηγορία θεραπειών πρώτης γραμμής για τη θεραπεία γυναικών που πάσχουν από τη συγκεκριμένη μορφή μεταστατικού καρκίνου του μαστού, εδώ και σχεδόν 10 έτη. Οι γυναίκες που πάσχουν από HR+/HER2- μεταστατικό καρκίνο του μαστού αντιστοιχούν περίπου στο 60% όλων των περιπτώσεων μεταστατικών καρκίνων του μαστού. Αναφερόμενος στο θέμα αυτό ο Andreas Penk, M.D., regionalpresident, International Developed Markets, Pfizer Oncology, αυτή η έγκριση φέρνει μια καινοτόμο θεραπευτική προσέγγιση σε δεκάδες χιλιάδες γυναίκες με HR+/HER2- μεταστατικό καρκίνο του μαστού. Η έγκριση δόθηκε μετά την υποβολή ενός ολοκληρωμένου και καλά τεκμηριωμένου φακέλου που περιλάμβανε τα αποτελέσματα της μελέτης φάσης 2 PALOMA-1 σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με μεταστατικό καρκίνο του μαστού θετικού στους υποδοχείς οιστρογόνων (ER+)/HER2- που δεν είχαν λάβει προηγούμενη συστηματική θεραπεία για την προχωρημένη νόσο τους, της μελέτης φάσης 3 PALOMA-2 στον ίδιο πληθυσμό, και της μελέτης φάσης 3 PALOMA-3 σε γυναίκες με HR+/HER2- μεταστατικό καρκίνο του μαστού που είχαν παρουσιάσει εξέλιξη νόσου σε προηγούμενη ορμονοθεραπεία. Και οι τρεις τυχαιοποιημένες μελέτες κατέδειξαν ότι το palbociclib, σε συνδυασμό με ορμονοθεραπεία, παρέτεινε σε σημαντικό βαθμό την επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου (PFS) συγκριτικά με τη χορήγηση μόνο ορμονοθεραπείας ή ορμονοθεραπείας με εικονικό φάρμακο.

Νέα δεδομένα για τον καρκίνο του μαστού

Στο πρόσφατο συνέδριο ογκολογίας που έγινε στο Σικάγο, ανακοινώθηκαν τα δεδομένα αναφορικά με την έγκριση στο συνδυασμό bevacizumab και erlotinib ως θεραπεία 1^ης γραμμής για ασθενείς με ανεγχείρητο, τοπικά προχωρημένο, μεταστατικό ή υποτροπιάζοντα μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, με ενεργοποιητικές μεταλλάξεις του EGFR έδωσε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο συνδυασμός bevacizumab και erlotinib στοχεύει σε μονοπάτια που είναι βασικοί οδηγοί για την ανάπτυξη και την εξέλιξη των όγκων και η έγκρισή του βασίστηκε στα αποτελέσματα της μελέτης φάσης II JO25567, που έδειξαν στατιστικά σημαντική μείωση του κινδύνου εξέλιξης της νόσου ή θανάτου κατά 46% για τους ασθενείς που αντιμετωπίστηκαν θεραπευτικά με τον συνδυασμό σε σύγκριση με το erlotinib ως μονοθεραπεία. Οι πιο συχνές ΑΕ οποιουδήποτε βαθμού στο σκέλος bevacizumab και erlotinib ήταν εξάνθημα, διάρροια, υπέρταση και παρονυχία και στο σκέλος erlotinib μονοθεραπεία ήτανε εξάνθημα, διάρροια και παρονυχία. Επιπλέον, στο συνέδριο, ανακοινώθηκαν τα δεδομένα από πραγματική κλινική χρήση του bevacizumab επίσης ως θεραπεία 1^ης γραμμής του HER2-αρνητικού μεταστατικού καρκίνου του μαστού, τα οποία έδειξαν πολύ σημαντική αύξηση της επιβίωσης που έφτασε τους 27,7 μήνες, έναντι της πακλιταξέλης ως μονοθεραπεία που έδειξε συνολική επιβίωση 19,8 μήνες. Τα στοιχεία προήλθαν από μια μεγάλη βάση δεδομένων του προγράμματος ESME και αφορούσαν την καθημερινή κλινική πρακτική 3.400 ασθενών, οι οποίες έλαβαν bevacizumab, με ή χωρίς πακλιταξέλη και επιβεβαιώνουν ή/ και συμπληρώνουν τα αποτελέσματα των μεγάλων τυχαιοποιημένων μελετών του bevacizumab ως θεραπεία 1^ης γραμμής έναντι του HER2-αρνητικού μεταστατικού καρκίνου του μαστού. Οι σοβαρότερες και συχνότερες ΑΕ στις κλινικές μελέτες με ασθενείς που έλαβαν bevacizumab ήταν υπέρταση, αιμορραγία, γαστρεντερικές διατρήσεις, αρτηριακή θρομβοεμβολή, κόπωση ή εξασθένηση, διάρροια και κοιλιακό άλγος.

Θεραπεία 1^ης γραμμής σε ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του μαστού

Όπως ανακοίνωσε η Novartis ο FDA, έκανε δεκτή την αξιολόγηση προς έγκριση κατά Προτεραιότητα του νέου Φαρμάκου που υπέβαλε η εταιρεία για το φαρμακευτικό προϊόν LEE011 (ριμποσικλίμπη) ως θεραπεία πρώτης γραμμής σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με HR+/HER2- (ορμονοθετικό, αρνητικό στους υποδοχείς 2 ανθρώπινου επιδερμικού αυξητικού παράγοντα) προχωρημένο ή μεταστατικό καρκίνο του μαστού σε συνδυασμό με λετροζόλη. Η αίτηση νέου φαρμάκου βασίζεται σε εκτενές σύνολο κλινικών αποτελεσμάτων, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται τα αποτελέσματα της δοκιμής MONALEESA-2 Φάσης ΙΙΙ. Η δοκιμή, που παρουσιάστηκε στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παθολογικής Ογκολογίας (ESMO) 2016 και δημοσιεύτηκε ταυτόχρονα στο New England Journal of Medicine, έδειξε ότι το LEE011 σε συνδυασμό με λετροζόλη μείωσε τον κίνδυνο εξέλιξης της νόσου ή θανάτου κατά 44% (HR = 0,556, 95% CI: 0,429-0,720, P = 0,00000329) σε σχέση με τη μονοθεραπεία με λετροζόλη, παρατείνοντας σημαντικά την επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου (PFS) σε όλες τις υπο-ομάδες ασθενών¹. Η εταιρεία ανακοίνωσε επίσης ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων έκανε δεκτή για αξιολόγηση την αίτηση άδειας κυκλοφορίας του LEE011 σε συνδυασμό με λετροζόλη στον ίδιο πληθυσμό ασθενών. Όπως είπε ο Bruno Strigini, Διευθύνων Σύμβουλος της Novartis Oncology, η Αξιολόγηση κατά Προτεραιότητα σημαίνει συντομότερη περίοδο αξιολόγησης συγκριτικά με τη συνήθη διαδικασία που ακολουθεί ο FDA στις ΗΠΑ. Ενώ, τόνισε ότι αυτά τα πολύ σημαντικά γεγονότα, σε συνδυασμό με τον χαρακτηρισμό του ως Καινοτόμου Θεραπείας από τον FDA τον Αύγουστο 2016, υπογραμμίζουν την ανάγκη νέων επιλογών θεραπείας για γυναίκες με HR+/HER2- προχωρημένο καρκίνο του μαστού. Να σημειωθεί ότι με βάση τον χαρακτηρισμό της Αξιολόγησης κατά Προτεραιότητα από τον FDA, η υπηρεσία οφείλει να αποφανθεί σχετικά με την αίτηση εντός έξι μηνών από την ημερομηνία κατάθεσής της αντί εντός δέκα μηνών που είναι η συνήθης περίοδος αξιολόγησης. Ο FDA χορηγεί Αξιολόγηση κατά Προτεραιότητα σε αιτήσεις νέων υποψήφιων φαρμάκων που θεραπεύουν σοβαρές παθήσεις, όπως ο προχωρημένος καρκίνος του μαστού για τον οποίο αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει θεραπεία, και που, εάν εγκριθούν, θα παρέχουν σημαντική βελτίωση στην ασφάλεια ή την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

Καρκίνος του μαστού και κοινωνικά προβλήματα – ανάγκες ασθενών

Το ΑΛΜΑ ΖΩΗΣ καταγράφει τα προβλήματα των γυναικών με καρκίνο του μαστού

Το «’ΑλμαΖωής» καταγράφει καθημερινά το τι αντιμετωπίζουν οι γυναίκες με καρκίνο μαστού, μέσω της κοινωνικής υπηρεσίας του Συλλόγου και της Τηλεφωνικής Γραμμής Στήριξης και κινείται προς την ανάδειξη τους και την άσκηση πίεσης για την επίλυση τους. Η κα Ελένη Λέκα, Κοινωνική Λειτουργός Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» αναφέρει ενδεικτικά μερικά από όπως είναι η ανεργία, η μείωση των εισοδημάτων, η απώλεια ή η έλλειψη ασφαλιστικής κάλυψης, η συμμετοχή των ασθενών στα φάρμακα, στα αναλώσιμα που σχετίζονται με τις επιπτώσεις της νόσου και στις εξετάσεις, η μείωση της χρονικής διάρκειας και του ύψους των ποσοστών αναπηρίας, η ελλιπής υποδομή μονάδων Υγείας σε πολλές περιοχές της χώρας με συνέπεια την μετακίνηση ασθενών για την περίθαλψή τους, οι ελλείψεις στη στελέχωση και λειτουργία δημόσιων δομών ψυχοκοινωνικής υγείας για τη στήριξη των ασθενών και των οικείων τους, η παντελής έλλειψη δημόσιων δομών για ασθενείς τελικού σταδίου, οι συχνές ελλείψεις νεοπλασματικών φαρμάκων, η μεγάλη αναμονή σε δημόσια νοσοκομεία για ακτινοθεραπεία, χειρουργική επέμβαση και ιστολογική εξέταση, η ελλιπής ενημέρωση των ασθενών από τον θεράποντα γιατρό τους, νοσοκομεία χωρίς υλικά και φάρμακα και με μειούμενο προσωπικό και η μείωση του δημόσιου χαρακτήρα της Υγείας και του κράτους πρόνοιας. Σύμφωνα με την έρευνα της ΕΣΔΥ «Το ταξίδι των ασθενών με καρκίνο μαστού στην Ελλάδα» που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το «Άλμα Ζωής» (2014-2015):

• 76,6% κάλυψε μέρος της δαπάνης για την αντιμετώπιση της νόσου είτε το σύνολο αυτής με προσωπικά έξοδα
• Η επιβάρυνση της γυναίκας από την τσέπη της μπορεί να ξεπεράσει τα 2000€ ανάλογα με τη θεραπεία που θα ακολουθήσει
• Για το 14.7% δεν υπήρχε η ειδικότητα στον τόπο διαμονής
• 10% των συμμετεχουσών αναγκάστηκαν να δανειστούν ήνα εκποιήσουν περιουσιακά στοιχεία
• 5,6% των συμμετεχουσών δηλώνουν εμπόδια στην πρόσβαση σε γιατρό
• 3,6% δηλώνουν εμπόδια σε εξετάσεις με κυριότερους λόγους την αδυναμία κάλυψης του κόστους και την έλλειψη χρόνου
• Από τις εργαζόμενες, το 30% σταμάτησε να δουλεύει για κάποιο χρονικό διάστημα ή πήρε άδεια άνευ αποδοχών
• 35% δήλωσαν ότι μέλη της οικογένειάς τους χρειάστηκε να εγκαταλείψουν προσωρινά την εργασία τους

Όπως λέει κλείνοντας η κα Λέκα, προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου και συνεπώς έγκαιρες διαγνώσεις μπορούν να συμβάλλουν σε έγκαιρη αντιμετώπιση της ασθένειας, στη μείωση του κόστους των απαιτούμενων παρεμβάσεων, γεγονός που αποτελεί κέρδος για την ασθενή αλλά και για τον ασφαλιστικό της φορέα, ενώ παράλληλα μπορούν να μειώσουν την ψυχική και σωματική ταλαιπωρία που θα βιώσει μια γυναίκα που θα νοσήσει.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ            

Έκκληση του καθηγητή Κρεατσά να εμβολιαστούν όλοι οι έφηβοι έναντι του HPV

Έκκληση σε όλους τους γονείς έκανε ο καθηγητής  Μαιευτικής και Γυναικολογίας  κ. Γεώργιος Κρεατσάς μιλώντας σε διάλεξη του  Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδας με θέμα «HPV στην νεαρή ηλικία», να εμβολιάσουν τα παιδιά τους , αγόρια και κορίτσια, έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Όπως ανέφερε ο καθηγητής στην διάλεξη του, τα στατιστικά στοιχεία για τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων  (HPV) δείχνουν ότι “σκοτώνει” 250.000 ανθρώπους ετησίως, ενώ είναι υπεύθυνος για την εμφάνιση  500.000 νέων περιστατικών του  καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Ειδικότερα στις Σκανδιναβικές χώρες τα τελευταία 15 χρόνια σημειώθηκε 1000% αύξηση των μολύνσεων από τον ιό. Επιπλέον, οι επιδημιολογικές μελέτες για τον HPV δείχνουν ότι μέχρι το έτσι 2050 τα νέα περιστατικά με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας θα φτάσουν στο 1 εκατ. Ο HPV έχει διαπιστωθεί ότι είναι αιτιολογικός παράγοντας και άλλων καρκίνων της γεννητικής χώρας και άλλων περιοχών όπως του στοματοφάρυγγα, ενώ υπολογίζεται ότι είναι υπεύθυνος για το 5.2% του συνόλου των καρκίνων παγκοσμίως. Αξίζει να αναφερθεί ότι η επιβάρυνση των ανδρών από τον HPV είναι σημαντική και αντιπροσωπεύει το 1/3 των συνολικών σχετιζόμενων με τον ιό καρκίνων ενώ, ο καρκίνος κεφαλής-τραχήλου είναι η πιο σημαντική σχετιζόμενη με τον HPV νόσος για τους άνδρες. Οι επιστήμονες έχουν επισημάνει ότι οι τύποι HPV16 και 18 είναι οι συχνότεροι για την πρόκληση καρκίνου και η αντιμετώπιση όλων  των τύπων του ιού μπορεί να επιτευχθεί με τα δυο  εμβόλια που υπάρχουν,  το τετραδύναμο για τους τύπους 6,11,16,18  και  το διδύναμο για τους τύπους 6 &11. Αξίζει να αναφερθεί ότι αναμένεται σύντομα ένα ακόμη εμβόλιο που θα είναι ενεαδύναμο. Σύμφωνα με τον καθηγητή Κρεατσά, στα 5 έτη που έχουν περάσει από την έναρξη των εμβολιασμών έναντι του HPV, έχουν γίνει 65 εκατ. δόσεις παγκόσμια ενώ, στην Ελλάδα έχουν γίνει 160.000 δόσεις και δεν έχει παρατηρηθεί καμία σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια συσχετιζόμενη με το εμβόλιο.  Όλες δε, οι επιστημονικές μελέτες, που έγιναν στο διάστημα αυτό κατέλεξαν στο ότι το εμβόλιο προσφέρει 98% αποτελεσματικότητα έναντι του HPV-16/18 CIN2+ . Επίσης, διαπιστώθηκε ότι η συνολική αποτελεσματικότητα έναντι CIN2+ και CIN3+ ανεξάρτητα από τον HPV τύπο φτάνει στο 70% και 87% αντίστοιχα. Ανέφεραν επίσης, ότι έχει ισχυρή προστατευτική αποτελεσματικότητα στους τύπους 31, 33 & 45. Αυτό μεταφράζεται σε 11%-16% επιπρόσθετη προστασία έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και μείωση του αριθμού των κολποσκοπήσεων & των χειρουργικών εκτομών. Όπως τόνισαν οι επιστήμονες, τα μέχρι τώρα δεδομένα υποδηλώνουν διάρκεια προστασίας που υπερβαίνει τα 10 χρόνια. Αναφερόμενος στην προστασία που μπορεί να προσφέρει ο εμβολιασμός σε όλους τους εφήβους ο κ. Κρεατσάς σημείωσε ότι είναι επιβεβλημένος και για τα αγόρια καθώς αυτά προσβάλλονται μέσω της σεξουαλικής επαφής, όπως και τα κορίτσια  και συγχρόνως τον μεταδίδουν αλλού. Ο εμβολιασμός  προστατεύει τα αγόρια από τα κονδυλώματα στα γεννητικά τους όργανα καθώς και από τον καρκίνο του πέους και του πρωκτού, οι οποίοι ευτυχώς δεν είναι πολύ συχνοί. Επιπλέον, ο  εμβολιασμός σταματάει τη μετάδοση στο άλλο φύλο. Όπως είπε ο καθηγητής, σήμερα στην Αμερική ο εμβολιασμός των αγοριών περιλαμβάνεται στο εμβολιαστικό πρόγραμμα της χώρας για τις ηλικίες 12-26 χρόνων. Στην Ευρώπη και την Ελλάδα το εμβόλιο έχει λάβει άδεια κυκλοφορίας και για τα αγόρια 12 μέχρι 15 ετών αλλά δεν έχει ενταχθεί ο εμβολιασμός αυτός στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών κυρίως λόγω της οικονομικής κατάστασης της χώρας, ενώ από 01/01/2017 το εμβόλιο δεν χορηγείται δωρεάν και θα πρέπει να πληρώνεται εξ’ ολοκλήρου από την ασφαλιζόμενη αυτής της ηλικιακής ομάδας. Κλείνοντας ο καθηγητής, τόνισε ότι με την εισαγωγή και ένταξη των νέων πολυδύναμων εμβολίων έναντι του ιού HPV, όπως το 9-δύναμο που αναμένεται θα υπάρξουν σημαντικές αλλαγές ως προς την πρόληψη έναντι του ιού και πιθανότατα θα έχουν όπως είπε, ένα τέλος την εμφάνιση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και άλλων καρκίνων της πρωκτογεννητικής περιοχής.

Η Κύπρος εντάσσει το εμβόλιο του HPV στο πρόγραμμά της

Αντίθετα με την Ελλάδα η Κύπρος, ενέταξε στον υποχρεωτικό εμβολιασμό το εμβόλιο του HPV. Συγκεκριμένα, με αφορμή την Ευρωπαϊκή εβδομάδα πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας του ο υπουργός Υγείας Γιώργος Παμπορίδης ανέφερε ότι στην Κύπρο εντοπίζονται περίπου 30 νέα περιστατικά κάθε χρόνο με  καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, ενώ κατά μέσο όρο και σημειώνονται 11 θάνατοι. Όπως είπε ο υπουργός, το μεγαλύτερο ποσοστό εξ αυτών ανήκει στην αναπαραγωγική ηλικιακή ομάδα γυναικών, μεταξύ 35 με 50 ετών. Ενώ, όπως τόνισε, ο αριθμός αυτός μπορεί και πρέπει σταδιακά να μειωθεί, ή ακόμα να μηδενιστεί και αυτός είναι ο στόχος του υπουργείου. Σύμφωνα με τον κ. Παμπορίδη, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος αυτός το υπουργείο προχώρησε φέτος ένα ακόμη βήμα, εντάσσοντας στο πρόγραμμα εμβολιασμών του το εμβόλιο κατά του ιού HPV, ο οποίος ευθύνεται για όλα σχεδόν τα περιστατικά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ο εμβολιασμός ξεκίνησε με την έναρξη της σχολικής χρονιάς 2016-2017. Κατά τη διάρκεια των μηνών, Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 2016 χορηγήθηκε, όπως είπε, μέσω της σχολιατρικής υπηρεσίας,  η 1^ηδόση του εμβολίου σε 5000 κορίτσια της Α’ και Β’ τάξης του Γυμνασίου, τόσο σε δημόσια όσο και σε ιδιωτικά σχολεία. Ενώ, η 2^η και τελευταία δόση του εμβολίου θα χορηγηθεί κατά τους μήνες Απρίλιο-Μάιο 2017. Πρόθεσή του υπουργείου, είναι στο μέλλον οι εμβολιασμοί αυτοί να επεκταθούν και στα αγόρια, σημείωσε ο υπουργός. Το υπουργείο προσδοκά μετά τον καθολικό εμβολιασμό, αλλά και με την προληπτική εξέταση με τεστ Παπανικολάου, καταφέρει να μειώσει δραστικά τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας σε βάθος δεκαετίας. Όπως επεσήμανε ο υπουργός, το μεγαλύτερο ποσοστό του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας εμφανίζεται στις ηλικιακές ομάδες 35 με 50 ετών.  Η πρόληψη, λοιπόν, θα πρέπει να ξεκινά πολύ πιο πριν, αφού ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας χρειάζεται αρκετά χρόνια, περίπου 10, για να εξελιχθεί. Επιπροσθέτως ανέφερε, ότι ο Καρκίνος του Τραχήλου της Μήτρας εξακολουθεί να αποτελεί, παγκοσμίως, τον 4^ο σε συχνότητα καρκίνο στις γυναίκες, με 500.000 νέα περιστατικά τον χρόνο, παγκοσμίως. Στην Ευρώπη, περίπου 60,000 αναπτύσσουν τον καρκίνο αυτό και δυστυχώς 30,000 πεθαίνουν κάθε χρόνο.

for HER: Στον πόλεμο κατά των γυναικολογικών καρκίνων με μια καμπάνια αισιοδοξίας

Μια καμπάνια που έχει γίνει θεσμός τα τελευταία χρόνια χάρις την ευαισθησία και τη συνέπεια της φαρμακευτικής εταιρείας Roche, έλαβε χώρο και φέτος ξεσηκώνοντας χιλιάδες κόσμου όλων των ηλικιών, ανεξαρτήτου φυλής και χρώματος και οικονομικής υπόστασης. Μιλάμε για το «for HER», που γίνεται την αιγίδα της ΕΟΠΕ και της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας και Αντιμετώπισης του Ιού των Θηλωμάτων (HPV) και σε συνεργασία με τους Συλλόγους Ασθενών ΑγκαλιάΖΩ, Άλμα Ζωής και Κ.Ε.Φ.Ι. Η καμπάνια «for HER» ξεκίνησε με στόχο να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερους συνανθρώπους μας αναφορικά με την πρόληψη του καρκίνου του ιού των Θηλωμάτων (HPV). Να σημειωθεί, ότι ο καρκίνος των ωοθηκών αποτελεί την 5^η συχνότερα εμφανιζόμενη μορφή καρκίνου στις γυναίκες στην Ευρώπη και είναι η 1^η αιτία θανάτου ανάμεσα στους γυναικολογικούς καρκίνους στην Ελλάδα. Η εικόνα της νόσου είναι περίπου 238.000 νέα περιστατικά εκ των οποίων οι 152.000 χάνουν τη ζωή τους. Στην Ελλάδα σύμφωνα με τα στοιχεία του 2012 τα νέα περιστατικά έφταναν τα α900 με πάνω από τι 80% αυτών να αφορούν γυναίκες άνω των 50 ετών. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι η 4^η πιο κοινή μορφή γυναικείου καρκίνου. Παγκοσμίως υπολογίζεται ότι υπάρχουν πάνω από 528.000 νέα περιστατικά ετησίως, ενώ στη χώρα μας τα νέα περιστατικά ξεπερνούν τα 400. Όπως αναφέρουν οι ειδικοί το ½ των γυναικών που θα διαγνωσθούν με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας είναι μεταξύ των 20-45 ετών, δηλαδή στην πιο παραγωγική τους ηλικία. Η καμπάνια «for HER» είναι επί της ουσίας η πρώτη ολιστική καμπάνια ενημέρωσης κοινού στην Ελλάδα για τον καρκίνο της γυναίκας. Με μηνύματα και δράσεις που απευθύνονται σε όλους, η καμπάνια «for HER» έχει στόχο να ενημερώσει το κοινό για τον καρκίνο της γυναίκας και να αλλάξει τον τρόπο αντιμετώπισης και διαχείρισης της νόσου. Επιπλέον, αναγνωρίζοντας ότι η γνώση μπορεί να αποτελέσει πρωταρχικό όπλο στη μάχη κατά της νόσου, ξεκίνησε τις δράσεις της το 2015 ενημερώνοντας το κοινό για τον καρκίνο του μαστού και τον καρκίνο που αφορά στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα (καρκίνος των ωοθηκών, τραχήλου της μήτρας κ.ά.). Η Roche Hellas και η Roche Diagnostics Hellas ενώνουν τις δυνάμεις τους για έναν σημαντικό σκοπό, που δεν είναι άλλος από την ενημέρωση ενός καρκίνου που δεν αφορά μόνο τις γυναίκες αλλά και όλη την οικογένεια που την περιβάλει και κατ’ επέκταση όλο το κοινωνικό σύνολο. Με την καμπάνια «for HER» ενώνουμε όλοι τις φωνές μας και το μήνυμα είναι ένα: Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΝΙΚΗΘΕΙ!

Η πιο εξελιγμένη προστασία των γυναικών από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας

Η εταιρία ΕΝΟΡΑΣΙΣ ανακοίνωσε την κυκλοφορία του προϊόντος Aptima mRNA HPV Test, για την πιο εξελιγμένη προστασία των γυναικών από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, με τη συμμετοχή διακεκριμένων Ελλήνων ειδικών επιστημόνων και συγκεκριμένα τον κύριο Ευάγγελο Παρασκευαϊδη- Καθηγητή Μαιευτικής-Γυναικολογίας του Τμήματος Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Παθολογίας Τραχήλου & Κολποσκόπησης και Πρόεδρο του HeCPAStudyGroup (Ελληνική Ακαδημαϊκή Ομάδα Μελετών Παθολογίας Τραχήλου), Ιωάννινα, τον κύριο Πέτρο Καρακίτσο - Καθηγητή Κυτταρολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Προέδρου της Ελληνικής Εταιρίας Κλινικής Κυτταρολογίας και Διευθυντή του Εργαστηρίου Διαγνωστικής Κυτταρολογίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου “Αττικόν” και τον κύριο Ευριπίδη Μπιλιράκη - Μαιευτήρα - Γυναικολόγο, Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Γραμματέα της Ελληνικής Εταιρείας Κολποσκόπησης, και υπεύθυνου του τμήματος κολποσκόπησης της Α' Κλινικής στο ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ. Το Aptima mRNA HPV Test αποτελεί την πλέον σύγχρονη εξέλιξη που συνδυάζει την Κυτταρολογία Υγρής Φάσης με τη χρήση Μοριακών Βιοδεικτών συμβάλλοντας έτσι σε ποσοστό που αγγίζει το 100% στην προστασία των γυναικών από τον καρκίνο τραχήλου μήτρας. Είναι γνωστό ότι το συμβατικό Παπ Τεστ, που εφαρμόζεται διεθνώς ήδη εδώ και πολλές δεκαετίες, αποτελεί τη μέχρι σήμερα αποτελεσματικότερη ασπίδα σωτηρίας των γυναικών από τη μάστιγα του καρκίνου τραχήλου μήτρας. 60 χρόνια μετά την εισαγωγή του Παπ Τεστ από έναν από τους σημαντικότερους επιστήμονες-ιατρούς του 20^ου αιώνα, Γεώργιο Παπανικολάου, ήρθε η αναμενόμενη σύγχρονη μετεξέλιξη του, η Κυτταρολογία Υγρής Φάσης (LBC) –ThinPrepPapTest. Όπως τόνισε ο κύριος Π. Καρακίτσος, το ThinPrep συμβάλλει ακόμα περισσότερο στον έλεγχο αυτής της νόσου, κυρίως σε χώρες, που εφαρμόζουν οργανωμένα προγράμματα πληθυσμιακού έλεγχου, αυξάνοντας δραστικά την ευαισθησία και την ειδικότητα της μεθόδου, περιορίζοντας έτσι τα ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα σε ποσοστό κάτω του 10%. Τα τελευταία χρόνια ο νομπελίστας H. zur Hausen τεκμηρίωσε τον ρόλο ορισμένων τύπων του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), δηλαδή των ογκογόνων τύπων, στη γένεση του καρκίνου τραχήλου μήτρας ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην πρόληψή του. Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας δημιούργησε ποικίλες μεθόδους ανίχνευσης του γενετικού υλικού του HPV, με καινοτόμες τεχνικές Μοριακής Βιολογίας, οι οποίες χρησιμοποιούνται τόσο στη διάγνωση όσο και την παρακολούθηση των γυναικών. Κάθε μία από αυτές τις μεθόδους εμφανίζει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Ουσιαστικά, μέχρι σήμερα καμία μέθοδος δεν επέτρεπε την αποτελεσματική διάγνωση όλων των περιπτώσεων καρκίνου τραχήλου μήτρας στην καθημερινή κλινική πράξη. Με βάση πρόσφατα συμπεράσματα από μελέτες σε χώρες με μακροχρόνια και αξιόπιστα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου, η ανίχνευση του DNA των ογκογόνων τύπων του HPV υποδηλώνει απλά την παρουσία του ιού και όχι υποχρεωτικά την ενεργοποίησή του. Η ενεργοποίησή του ιού και η διαδικασία της τραχηλικής καρκινογένεσης είναι πλέον αναγνωρίσιμες με τη χρήση ενός νέου ειδικού Τεστ, του Aptima mRNA HPV Test. Το ειδικό αυτό τεστ ανιχνεύει το αγγελιοφόρο mRNAτων highrisk τύπων HPV και επιτρέπει την αναγνώριση τόσο των προκαρκινικών αλλοιώσεων, οι οποίες, εάν δεν αντιμετωπιστούν, μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο, όσο και των περιπτώσεων διηθητικού καρκίνου. Επομένως, το Aptima mRNA HPV Test είναι απαραίτητο για την αποτελεσματική διαχείριση των γυναικών με παθολογία τραχήλου της μήτρας. Ο κύριος Ε. Μπιλιράκης, επισήμανε ότι η εφαρμογή του νέου mRNA Test (Aptima mRNA HPV Test) σε συνδυασμό με το ThinPrep Παπ Τεστ είναι ένα πολύ ισχυρό όπλο στα χέρια των γυναικολόγων διότι α) επιτρέπει την ταυτοποίηση των γυναικών που βρίσκονται σε πραγματικό κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου τραχήλου μήτρας και β) μειώνει την ψυχολογική επιβάρυνση των γυναικών, στις οποίες ανακοινώνεται ένα παθολογικό εύρημα είτε στο Παπ Τεστ, είτε στον έλεγχο με HPV DNA Test και που στην κολποσκόπηση ή και βιοψία δεν ανιχνεύεται σοβαρού βαθμού βλάβη.

Ο κύριος Ε. Παρασκευαίδης, τόνισε ότι η εφαρμογή της συγκεκριμένης εξέτασης είναι ζωτικής σημασίας ,ιδιαίτερα για την ορθολογιστική αντιμετώπιση νέων γυναικών με προκαρκινικές αλλοιώσεις και αποτελεί σημαντικό όπλο στα χέρια των ειδικών ώστε να αποφεύγονται άσκοπες χειρουργικές επεμβάσεις, που μπορεί να οδηγήσουν σε μαιευτικές επιπλοκές, όπως η προωρότητα. Σύμφωνα με τα πρόδρομα αποτελέσματα ερευνών της ομάδας αυτής, το Aptima mRNA HPV Test σε συνδυασμό με το ThinPrep Παπ Τεστ αποτελεί την πιο ασφαλή πολιτική πρόληψης καρκίνου τραχήλου μήτρας.

Νέο εμβόλιο για τον HPV

Ο συνδυασμός του νέου εννιαδύναμου εμβολίου κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (ΗPV) και του HPV DNA test προσφέρει προστασία από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας που μπορεί να φτάσει το 98%. Ο συνδυασμός αυτών των δύο προστατεύει και από άλλους καρκίνους όπως του αιδοίου, του πέους, του πρωκτού και του στοματοφάρυγγα. Το εννιαδύναμο εμβόλιο αναμένεται να κυκλοφορήσει και στην Ελλάδα μέχρι το καλοκαίρι του 2017. Με τον συνδυασμό του εννιαδύναμου εμβολίου και του ΗPV DNA test ο κίνδυνος ελαττώνεται από 91% έως 98%. Μία γυναίκα που θα εμβολιαστεί κατά του HPV θα χρειαστεί να κάνει σε όλη τη διάρκεια της ζωής της μόνο τέσσερις-πέντε φορές το ΗPV DNA test χωρίς να χρειάζεται να κάνει πλέον το τεστ Παπανικολάου. Το ΗPV DNA test εδώ και ενάμισι μήνα καλύπτεται πλέον από τον ΕΟΠΥΥ για γυναίκες κάθε ηλικίας. Ο καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας και Αντιμετώπισης του Ιού των Θηλωμάτων (HPV) Θεόδωρος Αγοραστός, δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι σήμερα, η ενδεδειγμένη συνδυασμένη εφαρμογή αφενός του HPV εμβολιασμού, και μάλιστα με το νέο, εννεαδύναμο εμβόλιο, αφετέρου δε της ανίχνευσης του ιού με το λεγόμενο HPV DNA testing, δηλαδή των δύο επαναστατικών εξελίξεων, οι οποίες ακολούθησαν την πιστοποίηση της αιτιολογικής σχέσης της HPV λοίμωξης με την εμφάνιση προκαρκινικών αλλοιώσεων και καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας, είναι σε θέση να επιφέρει την σχεδόν ολοκληρωτική προστασία από την νόσο. Επικαλούμενος τα τελευταία δεδομένα, που προέκυψαν από διεθνείς μελέτες, ο κ. Αγοραστός επισημαίνει ότι τα μεσοδιαστήματα ελέγχου των γυναικών μπορούν να διευρυνθούν χωρίς να αυξάνεται ο κίνδυνος. Ως εκ τούτου μια γυναίκα εμβολιασμένη με το διδύναμο ή τετραδύναμο HPV εμβόλιο σε ηλικία 12 ετών, μπορεί να ελέγχεται με τεστ Παπανικολάου από την ηλικία των 30 ετών είτε με HPV DNA test από την ηλικία των 25-30 ετών κάθε πέντε χρόνια. Επίσης, μια γυναίκα αρνητική στο HPV DNA test σε ηλικία 40 ετών μπορεί να συνεχίσει να ελέγχεται με το ίδιο τεστ κάθε 10 χρόνια. Παράλληλα, όπως ανέφερε ο κ Αγοραστός για τις γυναίκες που θα εμβολιασθούν με το νέο, εννεαδύναμο εμβόλιο σε ηλικία 12 ετών, μόνο στρατηγικές πρόληψης με HPV DNA testing είναι αποτελεσματικές και με ευνοϊκή σχέση κόστους-οφέλους. Επιπροσθέτως, όπως είπε ο εμβολιασμός και μόνο ελαττώνει εφ’ όρου ζωής τον κίνδυνο για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας κατά 85,3%, Ενώ, ένα και μόνο HPV test στην ηλικία των 40 ετών ελαττώνει τον κίνδυνο αυτόν κατά 91%, με πολύ καλή σχέση κόστους-οφέλους. Σύμφωνα με τον κ. Αγοραστό ο πληθυσμιακός έλεγχος κάθε 10 χρόνια, με έναρξη σε ηλικία 35 ετών (δηλαδή τέσσερις φορές στην διάρκεια της ζωής) θα ελαττώσει τον κίνδυνο κατά 98% και παράλληλα θα είναι κάτω από το πρόθυρο της αποδεκτής σχέσης κόστους-οφέλους των 50.000 δολαρίων/QALY (QALY=Ποιοτικά Σταθμισμένο Έτος Ζωής). Μια επιπλέον εξέταση (HPV DNA test) σε ηλικία των 30 ετών (δηλαδή πέντε εξετάσεις στην διάρκεια της ζωής) ελαττώνει, όπως λέει, τον κίνδυνο μόνο κατά 1% (δηλ. 99%), αλλά με πολύ μεγάλη αύξηση του κόστους (127.010 δολαρίων/QALY). Ως εκ τούτου, από επιστημονικής πλευράς, με βάση τα ανωτέρω ευρήματα και τους υπολογισμούς, το ερώτημα της πλέον ασφαλούς, αποτελεσματικής και ευνοϊκής από οικονομικής πλευράς μεθοδολογίας πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έχει κατ’ ουσίαν απαντηθεί. Το νέο, εννεαδύναμο εμβόλιο, το οποίο προστατεύει από επτά ογκογόνους (16,18,31,33,45,52,58) και δύο μη ογκογόνους (6,11) τύπους του HPV, κυκλοφορεί ήδη από το 2015 στις ΗΠΑ, από το 2016 στην Ευρώπη και εντός του 2017 θα κυκλοφορήσει κατά πάσα πιθανότητα και στην Ελλάδα. Παράλληλα, το HPV DNA testing, η νέα μέθοδος πληθυσμιακού ελέγχου των γυναικών για την πρόληψη αυτής της νόσου, είτε γίνει η λήψη του υλικού από ιατρό ή μαία, είτε από την γυναίκα μόνη της (αυτολήψη, self-sampling), αποδείχθηκε πολλαπλώς ως πλέον αποτελεσματική σε σύγκριση με το τεστ Παπανικολάου και ήδη προτείνεται από τον ΠΟΥ, την Ευρωπαϊκή Κοινότητα και πολλές χώρες ως η πλέον κατάλληλη να αντικαταστήσει το τεστ Παπανικολάου στα εθνικά προγράμματα προσυμπτωματικού προληπτικού ελέγχου. Αυτό λοιπόν που μένει για να επιτευχθεί το ζητούμενο, δηλαδή η ελάττωση – ή και η εξάλειψη – των περιστατικών με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, είναι η σωστή εφαρμογή σε εθνική κλίμακα όλων αυτών των προτάσεων της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας” συνεχίζει ο κ. Αγοραστός. Παράλληλα επισημαίνει ότι επειδή οι ογκογόνοι τύποι του HPV (και κυρίως ο τύπος 16) προκαλούν καρκίνο όχι μόνον στον τράχηλο της μήτρας, αλλά και στο αιδοίο, στον πρωκτό, στο πέος, στον στοματοφάρυγγα, δηλαδή και σε άλλα όργανα γυναικών και ανδρών, ο εμβολιασμός εναντίον αυτών των τύπων του HPV (πιθανόν σε συνδυασμό και με ανάλογες με το HPV DNA testing μεθόδους ελέγχου) θα επιφέρει οπωσδήποτε ελάττωση και στα ποσοστά εμφάνισης αυτών των καρκίνων. “Έτσι, θα είναι η πρώτη φορά που με ένα απλό εμβόλιο μπορεί κανείς να προλάβει περίπου 10 καρκίνους” καταλήγει ο κ. Αγοραστός.

Κλασική αξία στη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας

Η χρήση του τεστ cobas^® HPV της Roche Diagnostics στον πρωτοβάθμιο προσυμπτωματικό έλεγχο πρώτης γραμμής για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας σε γυναίκες ηλικίας 25 ετών και άνω αποτελεί κλασική αξία στον διαγνωστικό τομέα. Το τεστ cobas^® HPV προσφέρει συγκεντρωτικά αποτελέσματα για την παρουσία του DNA των τύπων υψηλού κινδύνου του HPV και ανιχνεύει επίσης χωριστά την παρουσία του HPV 16 και του HPV 18, των δύο τύπων που ευθύνονται για το 70% περίπου των περιστατικών καρκίνου του τραχήλου. Πριν από την έγκριση της συγκεκριμένης επιπρόσθετης ένδειξης, οι αναλύσεις του HPV χρησιμοποιούνταν ως εξετάσεις επανελέγχου (διαλογής) μετά από την εξέταση Παπανικολάου, ή συμπληρωματικά και παράλληλα στην εξέταση Παπανικολάου για γυναίκες ηλικίας άνω των 30 ετών. Η απόφαση του FDA για την έγκριση της διευρυμένης χρήσης του τεστ cobas^® HPV βασίστηκε στα αποτελέσματα της μελέτης-ορόσημο ATHENA, στην οποία συμμετείχαν πάνω από 47.000 γυναίκες. Η μελέτη έδειξε ότι μία στις τέσσερις γυναίκες με θετικό αποτέλεσμα για τον HPV 16 θα παρουσιάσει τραχηλική νόσο εντός τριών ετών και ότι σχεδόν μία στις 7 γυναίκες με φυσιολογικά αποτελέσματα στην κυτταρολογική εξέταση Παπανικολάου και θετικό αποτέλεσμα για τον HPV 16 έχει στην πραγματικότητα τραχηλική νόσο υψηλού βαθμού η οποία δεν ανιχνεύθηκε κυτταρολογικά. Τα τελικά στοιχεία από τη μελέτη ATHENA βοήθησαν στη διαμόρφωση της ενδιάμεσης οδηγίας. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο πρωταρχικός προσυμπτωματικός έλεγχος για τον HPV με τη χρήση της εξέτασης cobas® HPV της Roche ανιχνεύει σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό τραχηλικής νόσου απ' ό,τι η εξέταση Παπανικολάου μόνο. Οι γυναίκες με αρνητικό αποτέλεσμα στην εξέταση cobas® HPV είχαν λιγότερες από τις μισές πιθανότητες να αναπτύξουν προκαρκινικές βλάβες του τραχήλου της μήτρας μέσα στα επόμενα τρία χρόνια απ' ό,τι οι γυναίκες με αρνητικό αποτέλεσμα στην εξέταση Παπανικολάου. Τα τελικά στοιχεία από τη μελέτη ATHENA βοήθησαν στη διαμόρφωση της ενδιάμεσης οδηγίας. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο πρωταρχικός προσυμπτωματικός έλεγχος για τον HPV με τη χρήση της εξέτασης cobas® HPV της Roche ανιχνεύει σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό τραχηλικής νόσου απ' ό,τι η εξέταση Παπανικολάου μόνο. Οι γυναίκες με αρνητικό αποτέλεσμα στην εξέταση cobas® HPV είχαν λιγότερες από τις μισές πιθανότητες να αναπτύξουν προκαρκινικές βλάβες του τραχήλου της μήτρας μέσα στα επόμενα τρία χρόνια απ' ό,τι οι γυναίκες με αρνητικό αποτέλεσμα στην εξέταση Παπανικολάου.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΟΩΘΗΚΩΝ

Olaparib:Σημαντική βελτίωση σε ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο ωοθηκών

Πολύ θετικά νέα έρχονται για επιστήμονες και ασθενείς από τη νέα μελέτη η οποία κατέδειξε ότι η χρήση του olaparib στη θεραπεία συντήρησης ασθενών με μεταστατικό καρκίνο των ωοθηκών που φέρει μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA είχε πολύ καλά αποτελέσματα επιβίωσης αυτών. Συγκεκριμένα, η φαρμακευτική εταιρεία AstraZeneca ανακοίνωσε χθες τα θετικά αποτελέσματα από τη μελέτη Φάσης ΙΙΙ με την ονομασία SOLO-2, η οποία έχει σχεδιαστεί για τον προσδιορισμό της αποτελεσματικότητας των δισκίων olaparib (ολαπαρίμπη) (300mg δις ημερησίως) ως μονοθεραπεία για τη θεραπεία συντήρησης του υποτροπιάζοντα, ευαίσθητου στην πλατίνα καρκίνου των ωοθηκών, σε ασθενείς που φέρουν μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA. Τα αποτελέσματα της μελέτης καταδεικνύουν μια κλινικά και στατιστικά σημαντική βελτίωση της ελεύθερης προόδου της νόσου επιβίωσης (PFS)) μεταξύ ασθενών στους οποίους χορηγήθηκε θεραπεία με το olaparib σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο και παρέχουν πρόσθετα δεδομένα που υποστηρίζουν της πιθανή χρήση του olaparib στον συγκεκριμένο πληθυσμό ασθενών. Κάτι σημαντικό, η διάμεση PFS του σκέλους της μελέτης SOLO-2 για το olaparib υπερέβη σημαντικά την αντίστοιχη παρατηρούμενη PFS στη μελέτη Φάσης ΙΙ για τη θεραπεία συντήρησης σε ασθενείς με υποτροπιάζοντα, ευαίσθητο στην πλατίνα καρκίνο των ωοθηκών. Ικανοποιημένος από τα αποτελέσματα δήλωσε ο Sean Bohen, Executive Vice President, Global Medicines Development, και Chief Medical Officer στην AstraZeneca, λέγοντας ότι είναι αδιαμφισβήτητη η βελτίωση στην ελεύθερη προόδου της νόσου επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου που επέδειξε το olaparib στη μελέτη SOLO-2. Όπως είπε ο κ. Bohen η εταιρεία θα συνεργαστεί με τις ρυθμιστικές αρχές προκειμένου να διατεθούν τα δισκία olaparib στις ασθενείς με καρκίνο των ωοθηκών το συντομότερο δυνατόν. «Παραμένουμε αφοσιωμένοι στη διερεύνηση των πλήρων δυνατοτήτων του olaparib και ως μονοθεραπεία και σε συνδυασμούς, καθώς και στην αναγνώριση όλων των ασθενών που θα μπορούσαν να ωφεληθούν από αυτό το σημαντικό φάρμακο» τόνισε κλείνοντας. Από το αρχικά ευρήματα προέκυψε ότι το προφίλ ασφάλειας των δισκίων olaparib ήταν συμβατό με αυτό που αναφέρεται και σε προηγούμενες μελέτες. Τα πλήρη αποτελέσματα της μελέτης SOLO-2 θα παρουσιαστούν σε επικείμενο ιατρικό συνέδριο. Τέλος να σημειωθεί ότι, τα θετικά αυτά αποτελέσματα ακολουθούν την ένταξη του olaparib σε Εσπευσμένη Διαδικασία Αξιολόγησης (Fast Track Designation) από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) νωρίτερα αυτό το έτος, για ασθενείς που πάσχουν από υποτροπιάζοντα, ευαίσθητο στην πλατίνα καρκίνο των ωοθηκών και φέρουν μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA.

Σειρά προϊόντων φυτικής προέλευσης στη διάθεση των ασθενών με ακτινική δερματίτιδα 
Μια νέα σειρά προϊόντων που προσφέρουν ανακούφιση στους ανθρώπους με δερματικούς ερεθισμούς και συμπτώματα ακτινικής δερματίτιδας είναι τώρα διαθέσιμη στα φαρμακεία με την υπογραφή της ELPEN,της νούμερο 1 ελληνικής φαρμακευτικής βιομηχανίας. Τα προϊόντα είναι φυσικής προέλευσης και έχουν προκύψει κατόπιν εξειδικευμένης επιστημονικής έρευνας της ELPENμε στόχο την αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση των αναστρέψιμων δερματικών αλλοιώσεων, όπως ξηρότητα, ερύθημα, κνησμός, αίσθημα καύσου, απολέπιση, ελαφρά εγκαύματα που προκαλούνται από την έκθεση της επιδερμίδας σε ακτινοβολία. Η σειρά προϊόντων διαθέτει κρέμα και αλοιφή ενώ συμπληρώνεται από αφρόλουτρο το οποίο είναι ειδικά σχεδιασμένο για ανθρώπους με ευαίσθητο δέρμα. Η κρέμα και η αλοιφή έχουν καταπραϋντική και αναπλαστική δράση και δημιουργούν ένα προστατευτικό φιλμ που επικάθεται στο δέρμα βοηθώντας στην προστασία του και λειτουργώντας ως άμυνα για τις εξωτερικές βλάβες που προκαλούνται από την έκθεσή του σε ακτινοβολία. Το αφρόλουτρο είναι ένα ήπιο καθαριστικό, κατάλληλο για την καθημερινή σωματική υγιεινή των ατόμων με ευαίσθητο δέρμα. Διατίθενται αποκλειστικά στα Φαρμακεία από το τμήμα ConsumerHealthCare

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗ & ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ

Η χειρουργική της Ουρολογίας

Για πρώτη φορά στη χώρα μας, παρουσιάστηκε ό,τι πιο νέο υπάρχει στην Ενδοσκοπική χειρουργική της Ουρολογίας στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του 5^ου Ευρωπαϊκού meeting του τομέα Ουροτεχνολογίας (ESUT) της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας. Περισσότερα από 18 χειρουργεία πραγματοποιήθηκαν από γνωστούς χειρουργούς στο νοσοκομείο Λευκός Σταυρός και προβλήθηκαν στους συνέδρους σε ζωντανή μετάδοση. Οι συμμετέχοντες είχαν επίσης την ευκαιρία να παρακολουθήσουν και βιντεοσκοπημένες επεμβάσεις από ξένα κέντρα αριστείας. Όπως επεσήμανε ο Αναπληρωτής Καθηγητής Ουρολογίας του πανεπιστημίου Πατρών και πρόεδρος του τομέα Ουροτεχνολογίας της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας, κ. Ευάγγελος Λιάτσικος η Ουρολογία είναι μια ειδικότητα η οποία εξελίσσεται ραγδαία την τελευταία δεκαετία, χάρη στην υιοθέτηση νέων χειρουργικών τεχνικών. Η ελαχιστοποίηση του μεγέθους των ενδοσκοπίων, οι τεχνολογίες laser και ακτινοσκόπησης στη θεραπεία των καλοήθων και κακοήθων παθήσεων της ουροποιητικής οδού, αλλά και η εισαγωγή των ρομποτικά υποβοηθούμενων λαπαροσκοπικών τεχνικών και της 3διάστατης προβολής, έχουν αυξήσει την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεών μας, μειώνοντας ταυτόχρονα τη νοσηρότητα για τους ασθενείς. Τα πράγματα για τους ασθενείς βελτιώνονται διαρκώς. Παλαιότερα, οι ασθενείς δεν είχαν πρόσβαση σε τέτοιες τεχνολογικές εξελίξεις, παρέμεναν στο νοσοκομείο αρκετές ημέρες, ενώ τώρα φεύγουν την επόμενη μέρα από το χειρουργείο και αναρρώνουν ταχύτατα. Όπως είπε, οι τεχνικές που παρουσιάστηκαν καλύπτουν τη θεραπεία όλου του φάσματος των παθήσεων του ουροποιητικού: την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, τον καρκίνο του προστάτη, τις λιθιάσεις, τον καρκίνο του νεφρού κ.ά. Μεταξύ των τεχνικών που παρουσιάστηκαν είναι η διουρηθρική εκπυρήνωση του προστάτη, χρησιμοποιώντας laser και διπολική ενέργεια, η διαδερμική λιθοτριψία, η τρισδιάστατη λαπαροσκοπική ριζική προστατεκτομή, η λαπαροσκοπική χειρουργική χωρίς τομές και η ρομποτικά υποβοηθούμενη χειρουργική.

Αναλυτικότερα:

Kαρκίνος του προστάτη: O καρκίνος του προστάτη είναι ο πιο κοινός τύπου καρκίνου στην Ευρώπη στις ηλικίες άνω των 70 ετών και η δεύτερη σε συχνότητα αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες (μετά τον καρκίνο του πνεύμονα). Πάνω από 400.000 νέες περιπτώσεις διαγιγνώσκονται στην Ευρώπη κάθε χρόνο. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία για τον καρκίνο του προστάτη δείχνουν ότι επί του παρόντος τρία εκατομμύρια άνδρες ζουν με τη νόσο στην Ευρώπη. Στη Βόρεια και στη Δυτική Ευρώπη, η συχνότητα του καρκίνου του προστάτη είναι 200 περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού, ενώ στην Ανατολική και στη Νότια Ευρώπη, τα περιστατικά του συγκεκριμένου καρκίνου αυξάνουν διαρκώς. Στο πλαίσιο του ESUT παρουσιάστηκαν ελάχιστα επεμβατικές και αναίμακτες μέθοδοι, λαπαροσκοπικές και ενδοσκοπικές, για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη. «Οι νέες επεμβάσεις είναι σχεδόν αναίμακτες. Σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν, που οι ασθενείς έμεναν στο νοσοκομείο για 15 μέρες, σήμερα χειρουργούνται και την επόμενη μέρα πηγαίνουν στο σπίτι τους», σημείωσε ο κ. Λιάτσικος.

Καρκίνος του νεφρού: Πρόκειται για ένα είδος καρκίνου, με υψηλή συχνότητα στον δυτικό κόσμο. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η συχνότητα του καρκίνου του νεφρού έχει αυξηθεί κατά 2% στην Ευρώπη και στον κόσμο. Κι ενώ παλαιότερα, η χειρουργική παρέμβαση σε αυτόν τον καρκίνο ήταν πάρα πολύ επώδυνη, με μεγάλες τομές, σήμερα μπορεί να γίνει αφαίρεση ολόκληρου ή τμήματος του νεφρού, από μικρές οπές, και ο ασθενής την άλλη μέρα να πάει στο σπίτι του.

Λιθιάσεις: Οι πέτρες στα νεφρά και στον ουρητήρα αφορούν ένα στα δέκα άτομα στην Ευρώπη. Το ευχάριστο είναι ότι σήμερα, οι πέτρες αφαιρούνται πλέον ενδοσκοπικά, με πάρα πολύ λεπτά ενδοσκόπια και εξαιρετική ποιότητα εικόνας. «Αν σκεφθεί κανείς ότι σε πολλά μέρη στην Ελλάδα, σε κάποια κέντρα, αυτές οι επεμβάσεις γίνονται ακόμη με ανοιχτά χειρουργεία, μιλάμε για μια τεράστια τεχνολογική εξέλιξη», σημείωσε ο κ. Λιάτσικος.

Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη: Πρόκειται για μια ακόμη συχνή πάθηση, που αφορά τέσσερις στους 10 άνδρες στην 5η δεκαετία της ζωής τους, 7 στους 10 στην 6η δεκαετία, και 8 στους 10 στην 7η δεκαετία. Στην ηλικία των 90 ετών, 9 στους δέκα άνδρες έχουν συμπτώματα καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη. Και σε αυτό το κομμάτι παρουσιάστηκαν τεχνολογίες τελευταίας κοπής, που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα αναίμακτα, ανώδυνα και χωρίς σημάδια.

Νέα δεδομένα στη διάγνωση καρκίνου του προστάτη

Η Janssen-Cilag ανακοίνωσε ότι τα δεδομένα από ενδιάμεση ανάλυση του Αρχείου Καταγραφής Δεδομένων σχετικά με τον Καρκίνου του Προστάτη-The Prostate Cancer Registry- την πρώτη και μεγαλύτερη ευρωπαϊκή προοπτική μελέτη ανδρών με καρκίνο του προστάτη ανθεκτικό στον ευνουχισμό με μεταστάσεις (mCRPC), παρέχουν ενδείξεις ότι η ύπαρξη απομακρυσμένων μεταστάσεων (M1) κατά την αρχική διάγνωση μπορεί να αποτελεί κρίσιμο δείκτη της μελλοντικής θεραπείας και πρόγνωσης των ασθενών με mCRPC.   Tα δεδομένα, που παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο του 2016 της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) στο Σικάγο των ΗΠΑ, περιγράφουν τα χαρακτηριστικά κατά την είσοδο στη μελέτη ανδρών με καρκίνο του προστάτη ανθεκτικό στον ευνουχισμό με μεταστάσεις –mCRPC- που είχαν απομακρυσμένες μεταστάσεις κατά την αρχική διάγνωση (M1) σε σύγκριση με τα αντίστοιχα εκείνων που δεν είχαν μεταστάσεις κατά την αρχική διάγνωση (M0). Tα δεδομένα έδειξαν υψηλότερα επίπεδα ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA), αυξημένη συχνότητα οστικών βλαβών και ελαφρά χειρότερο επίπεδο λειτουργικότητας, με την έννοια της δυνατότητας αυτοφροντίδας, καθημερινής δραστηριότητας και σωματικής ικανότητας (μέτρηση με την Kλίμακα Κατάστασης Απόδοσης ECOG) για ασθενείς με M1 κατά την αρχική διάγνωση, σε σύγκριση με τους ασθενείς χωρίς μεταστάσεις (M0) κατά την αρχική διάγνωση.

• Τα επίπεδα PSA ήταν κατά 34,4% υψηλότερα (61,7 ng/mL έναντι 45,9 ng/mL) για τους M1 έναντι των M0
• Η συχνότητα οστικών βλαβών (>5) ήταν κατά 24% υψηλότερη (51% έναντι 41%) για τους M1 έναντι των M0
• Η βαθμολογία >2 στην Κλίμακα ECOG της Κατάστασης Απόδοσης ήταν υψηλότερη (17% έναντι 13%) για τους M1 έναντι των M0

Το Αρχείο Καταγραφής Δεδομένων Σχετικά με τον Καρκίνου του Προστάτη έχει εγγράψει περισσότερους από 3.000 ασθενείς με mCRPC σε 199 κέντρα από 16 ευρωπαϊκές χώρες. Στόχος του είναι να εξετάσει τα βασικά ιατρικά και επιστημονικά ερωτήματα σχετικά με την βέλτιστη φροντίδα των ασθενών με mCRPC στην καθημερινή πράξη. Το μέγεθος της βάσης δεδομένων θα δώσει την δυνατότητα ανάλυσης υποπληθυσμών με σημασία για τους επαγγελματίες υγείας. Σε αυτό το σύνολο δεδομένων αναλύθηκαν 1323 ασθενείς με mCRPC, μεταξύ των οποίων 549 είχαν νόσο M1 (41,5%) και 526 είχαν M0 (39,8%) κατά την αρχική διάγνωση, ενώ για 248 άνδρες η κατάσταση ως προς τις μεταστάσεις ήταν μη μετρήσιμη (Mx, 18,7%) κατά την αρχική διάγνωση. Η παρακολούθηση αυτών των ασθενών στην πορεία του χρόνου θα αποσαφηνίσει πώς αυτές οι κλινικές διαφορές και η επακόλουθη θεραπεία είναι δυνατόν να επηρεάσουν την κλινική έκβαση.

Ενδοφλέβια θεραπεία για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης

Σύμφωνα με ανακοίνωση της Bristol-Myers Squibb ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των Η.Π.Α. (FDA) ενέκρινε τη χορήγηση nivolumab με ενδοφλέβια χρήση για τη θεραπεία ασθενών με τοπικά προχωρημένο ή μεταστατικό ουροθηλιακό καρκίνωμα (mUC), οι οποίοι εμφάνισαν εξέλιξη της νόσου κατά τη διάρκεια πλατινούχου χημειοθεραπευτικού σχήματος ή μετά από αυτό, ή εξέλιξη της νόσου εντός 12 μηνών μετά από νεοεπικουρική ή επικουρική θεραπεία με πλατινούχο χημειοθεραπευτικό σχήμα. Η ένδειξη αυτή εγκρίθηκε με ταχεία διαδικασία αδειοδότησης, η οποία βασίστηκε στο ποσοστό αντικειμενικής ανταπόκρισης του όγκου και στη διάρκεια της ανταπόκρισης. Η έγκριση για αυτή την ένδειξη θα παραμείνει σε ισχύ υπό την προϋπόθεση ότι το κλινικό όφελος θα επαληθευτεί και θα επιβεβαιωθεί σε μελέτες. Στις Η.Π.Α. η συνιστώμενη δόση για το mUC είναι 240 mg χορηγούμενη με τη μορφή ενδοφλέβιας έγχυσης σε διάστημα 60 λεπτών κάθε δύο εβδομάδες έως ότου παρουσιαστεί εξέλιξη της νόσου ή μη αποδεκτή τοξικότητα. Στη μελέτη CheckMate -275, από τους 270 ασθενείς που έλαβαν μέρος το 19,6% ανταποκρίθηκαν στη θεραπεία με nivolumab. Το ποσοστό των ασθενών με πλήρη ανταπόκριση ήταν 2,6% και το ποσοστό των ασθενών με μερική ανταπόκριση ήταν 17% . Στους ασθενείς με ανταπόκριση, η διάμεση διάρκεια της ανταπόκρισης ήταν 10,3 μήνες ενώ, ο διάμεσος χρόνος έως την ανταπόκριση ήταν 1,9 μήνες. Το nivolumab συσχετίζεται με τις παρακάτω Προειδοποιήσεις και Προφυλάξεις που περιλαμβάνουν σχετιζόμενες με το ανοσοποιητικό: πνευμονίτιδα, κολίτιδα, ηπατίτιδα, ενδοκρινοπάθειες, νεφρίτιδα και νεφρική δυσλειτουργία, δερματικές ανεπιθύμητες ενέργειες, εγκεφαλίτιδα, καθώς και άλλες ανεπιθύμητες ενέργειες, αντιδράσεις στην έγχυση και εμβρυική τοξικότητα. Ο Chris Boerner, πρόεδρος του Εμπορικού Τμήματος της Bristol-Myers Squibb στις ΗΠΑ τόνισε ότι στόχος της εταιρείας είναι να βοηθήσει όσο το ν δυνατόν περισσότερους ασθενείς και με την έγκριση του nivolumab η Ανοσο-Ογκολογική θεραπεία μας αποτελεί πλέον μία επιλογή και μία πιθανή ελπίδα για αυτούς τους ασθενείς. Ο FDA εξέτασε την αίτηση κατά προτεραιότητα, έχοντας ήδη αποδώσει στο nivolumab τον Χαρακτηρισμό Επαναστατικής Θεραπείας για την αντιμετώπιση ασθενών με τοπικά προχωρημένο ή μεταστατικό ουροθηλιακό καρκίνωμα, οι οποίοι εμφάνισαν εξέλιξη της νόσου κατά τη διάρκεια πλατινούχου χημειοθεραπευτικού σχήματος ή μετά από αυτό, ή εξέλιξη της νόσου εντός 12 μηνών μετά από νεοεπικουρική ή επικουρική θεραπεία με πλατινούχο χημειοθεραπευτικό σχήμα. Η ένδειξη αυτή εγκρίθηκε μεταχεία διαδικασία αδειοδότησης, η οποία βασίστηκε στο ποσοστό ανταπόκρισης του όγκου και στη διάρκεια της ανταπόκρισης. Η έγκριση για αυτή την ένδειξη θα παραμείνει σε ισχύ υπό την προϋπόθεση ότι το κλινικό όφελος θα επαληθευτεί και θα επιβεβαιωθεί σε μελέτες. Όπως ανέφερε η διευθύντρια Εκπαίδευσης και Έρευνας του Δικτύου Υποστήριξης για τον Καρκίνο της Ουροδόχου Κύστης (Bladder Cancer Advocacy Network), Stephanie Chisolm οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης αποτελεί τον 5ο κατά σειρά διάγνωσης τύπο καρκίνου. Η έγκριση αυτή λοιπόν, αποτελεί ακόμα ένα συναρπαστικό βήμα προς τα εμπρός για την κοινότητα των ασθενών με καρκίνο της ουροδόχου κύστης και προσφέρει την ελπίδα που χρειάζονται οι ασθενείς και οι οικογένειές τους.

Μείωση του όγκου στον καρκίνο ουροδόχου κύστης

Στο πρόσφατο συνέδριο ογκολογίας που έγινε στο Σικάγο, παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα της κοόρτης Ι της μελέτης φάσης ΙΙ IMvigor210, που αφορούσε πρωτοθεραπευόμενους ασθενείς με τοπικά προχωρημένο ή μεταστατικό καρκίνο της ουροδόχου κύστης και δεν ήταν κατάλληλοι για θεραπεία με βάση την πλατίνα. Η θεραπεία με atezolizumab μείωσε το μέγεθος των όγκων στο 24% των ασθενών, με το 75% αυτών που παρουσίασαν ανταπόκριση, να συνεχίζουν να ανταποκρίνονται στη θεραπεία (μέχρι και την ανάλυση των αποτελεσμάτων). Επίσης, το 7% των ασθενών παρουσίασαν πλήρη ανταπόκριση και η μέση διάρκεια επιβίωσης ήταν 14,8 μήνες, με το 57% των ασθενών να επιτυγχάνει επιβίωση άνω των 12 μηνών. Όσον αφορά στο προφίλ ασφάλειας του atezolizumab ήταν παρόμοιο με αυτό που είχε παρατηρηθεί σε προηγούμενη ανάλυση της μελέτης όπως και σε άλλες μελέτες που μελέτησαν το atezolizumab ως μονοθεραπεία.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το atezolizumab είναι η πρώτη και μοναδική ανοσοθεραπεία εγκεκριμένη από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για την αντιμετώπιση του καρκίνου της ουροδόχου κύστης, ενώ, το μεταστατικό καρκίνωμα της ουροδόχου κύστης σχετίζεται με κακή πρόγνωση και περιορισμένες θεραπευτικές επιλογές.

Enzalutamide: μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου στον καρκίνο του προστάτη

Νέα δεδομένα από μία μελέτη που αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της enzalutamide έναντι του εικονικού φαρμάκου σε 409 Ασιάτες ασθενείς από την Κίνα, τη νότια Κορέα, την Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ με ασυμπτωματικό ή ήπια συμπτωματικό προχωρημένο καρκίνο του προστάτη υπό εξέλιξη μετά από θεραπεία στέρησης ανδρογόνων (ADT), έδειξαν ότι η enzalutamide βελτίωσε σημαντικά το χρόνο έως την εξέλιξη του PSA, συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο (7,46 μήνες έναντι 2,86 μηνών, αντίστοιχα . Οι αιματολογικές εξετάσεις του PSA χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση της εξέλιξης του καρκίνου του προστάτη. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν από την Astellas Pharma Europe Ltd., μία θυγατρική της Astellas Pharma Inc. με έδρα το Τόκιο, ανακοίνωσε την παρουσίαση νέων δεδομένων που επιβεβαιώνουν το ρόλο της enzalutamide στην παράταση του χρόνου έως την εξέλιξη του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) σε άνδρες με προχωρημένο καρκίνο του προστάτη, στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ESMO), το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη της Δανίας στις 7-11 Οκτωβρίου. Τα δευτερεύοντα καταληκτικά σημεία περιελάμβαναν τη συνολική επιβίωση, η οποία ορίζεται ως ο χρόνος από την τυχαιοποίηση έως το θάνατο από οποιαδήποτε αιτία, και την επιβίωση χωρίς ακτινολογική εξέλιξη (rPFS), η οποία ορίζεται ως ο χρόνος από την τυχαιοποίηση έως την ακτινολογική εξέλιξη ή το θάνατο από οποιαδήποτε αιτία. Παρότι η διάμεση συνολική επιβίωση δεν είχε ακόμα επιτευχθεί κατά την ημερομηνία περικοπής των δεδομένων σε κανένα από τα σκέλη θεραπείας, η enzalutamide μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου. Κατά την ημερομηνία περικοπής των δεδομένων, η enzalutamide μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο των συμβάντων rPFS, με 19,6% (41/209) των ασθενών που έλαβαν enzalutamide και 36% (72/200) των ασθενών στο σκέλος του εικονικού φαρμάκου να εμφανίζουν ένα συμβάν rPFS – δηλ, εξάπλωση του καρκίνου. Παρότι ελαφρώς περισσότεροι ασθενείς που αντιμετωπίστηκαν με την enzalutamide ανέφεραν τουλάχιστον ένα εμφανιζόμενο κατά τη θεραπεία ανεπιθύμητο συμβάν, η enzalutamide ήταν γενικά καλά ανεκτή στη μελέτη. Τα αποτελέσματα αυτά είναι σε συμφωνία με δεδομένα από τη βασική μελέτη PREVAIL, η οποία εξέτασε έναν πληθυσμό ασθενών με παρόμοια κλινικά χαρακτηριστικά. Στη μελέτη PREVAIL, η enzalutamide αύξησε τη διάμεση συνολική επιβίωση σε ασυμπτωματικούς ή ήπια συμπτωματικούς ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του προστάτη, οι οποίοι δεν είχαν λάβει χημειοθεραπεία, συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο. Ο Δρ. Simon Chowdhury, Επιμελητής Ογκολόγος στο Guy's and St Thomas' NHS Foundation Trust, είπε: «Τα ευρήματα που παρουσιάζονται σήμερα δείχνουν ότι η enzalutamide μπορεί να αυξήσει το χρόνο έως την υποτροπή του PSA – ενός σημαντικού δείκτη που χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου στον καρκίνο του προστάτη – συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο, σε Ασιάτες άνδρες. Στο παρελθόν υπήρχε έλλειψη μελετών σχετικά με αυτή την ομάδα ανδρών και έτσι τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώνουν την αποτελεσματικότητα και την ανοχή της enzalutamide στον ευρύ πληθυσμό που τείνουμε να βλέπουμε σε ολόκληρη την Ευρώπη». Στο ίδιο Συνέδριο παρουσιάστηκαν επίσης πέντε επιπλέον περιλήψεις (abstracts) με επίκεντρο την enzalutamide, εμπλουτίζοντας περαιτέρω το σύνολο των δεδομένων που υποστηρίζουν το προφίλ ασφάλειας και αποτελεσματικότητας της enzalutamide ως θεραπευτικής επιλογής για τον προχωρημένο καρκίνο του προστάτη.

Πηγή: HEALTH DAILY – Ανθή Αγγελοπούλου