Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τις Σπάνιες Παθήσεις καθώς και για την επιστημονική εταιρία Σπανίων Παθήσεων και Ορφανών Φαρμάκων – Ε.Ε.Σ.Π.Ο.Φ. μας αναλύει ο Αντώνιος Αυγερινός, MPhil, PhD, Φαρμακοποιός - Πρόεδρος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού & Υποστράτηγος ε.α. και μέλος της εταιρείας. Σύμφωνα με το Δρ. Αυγερινό, η Ε.Ε.Σ.Π.Ο.Φ. ιδρύθηκε το 2011, από ιατρούς και επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων με αποδεδειγμένο ενδιαφέρον, πολυετή εμπειρία, βαθειά έρευνα και γνώση στις Σπάνιες Παθήσεις και τα Ορφανά Φάρμακα.
Σπάνιες Παθήσεις
Μία νόσος καλείται «Σπάνια» όταν επηρεάζει λιγότερα από ένα άτομο σε κάθε 2.000 κατοίκους. Στις Η.Π.Α. σπάνιο καλείται ένα νόσημα όταν προσβάλλει λιγότερο από 200.000 Αμερικανούς. Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των Σπανίων Παθήσεων, καθώς και άλλες παθήσεις μπορεί να προσβάλλουν δεκάδες χιλιάδες ασθενείς, ενώ άλλες μπορεί να προσβάλλουν μόνο λίγες εκατοντάδες ή μόνο λίγες δεκάδες ασθενών σε όλη την Ευρώπη. Καθώς υπάρχουν 700 εκατομμύρια άτομα στην Ευρώπη, μια «σπάνια» νόσος μπορεί κάλλιστα να επηρεάζει έως και 350.000 Ευρωπαίους – αριθμός που προσεγγίζει τον πληθυσμό της Μάλτας. Υπάρχουν πολλές σπάνιες νόσοι, κι έτσι είναι πιθανό να πάσχουν εκατομμύρια από αυτές. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 6.000-8.000 Σπάνιες Παθήσεις, το 80% από αυτές έχει γενετική προέλευση, ενώ στο 50% η πρώτη εμφάνιση συμπτωμάτων επέρχεται κατά την παιδική ηλικία. Συνολικά, οι Σπάνιες Παθήσεις μπορεί να προσβάλλουν 30 εκατομμύρια Ευρωπαίων πολιτών. Κατά αναλογία, στην χώρα μας υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 500.000 που ζουν με Σπάνιες Παθήσεις. Πρόκειται για πολύ σοβαρές χρόνιες παθήσεις που μπορεί να επιφέρουν απώλεια ζωής ή αναπηρία. Στο μεγαλύτερο μέρος τους είναι ανίατες, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοστεί συμπτωματική θεραπεία και να βελτιωθεί έτσι η ποιότητα ζωής αλλά και το προσδόκιμο επιβίωσης του ασθενή. «Ορφανή» νόσος καλείται εκείνη για την οποία δεν έχουν διενεργηθεί εκτενείς έρευνες και/ή για την οποία δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία, γεγονός που δημιουργεί στους ασθενείς την αίσθηση ότι είναι «ορφανοί» στο σύστημα της υγειονομικής περίθαλψης. Πολλές σπάνιες νόσοι είναι ορφανές, ωστόσο ορισμένες ορφανές νόσοι δεν είναι σπάνιες (π.χ. κάποιες παρασιτικές νόσοι σε φτωχές χώρες). Δεν υπάρχει κατάλογος που να περιέχει όλες τις σπάνιες και τις ορφανές νόσους, ωστόσο στην ιστοσελίδα της Orphanet (www.orpha.net) και της Eurordis (www.eurordis.org), υπάρχει εκτενής βάση δεδομένων. Ένα πρόβλημα με τις σπάνιες νόσους είναι ότι οι οικογενειακοί γιατροί μπορεί να μην τις αναγνωρίζουν. Είναι αδύνατο για τις σχολές ιατρικής να διδάσκουν στους φοιτητές όλες τις σπάνιες νόσους. Είναι σημαντικό οι ειδικοί ιατροί να έχουν αρκετές γνώσεις για να «υποψιαστούν», τουλάχιστον, ότι κάποιος πάσχει από σπάνια νόσο, ώστε να μπορούν να εξεταστούν στη συνέχεια από κάποιον ειδήμονα της εκάστοτε νόσου.
Ειδικά Κέντρα Σπανίων Παθήσεων
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εμπειρογνωμόνων για τις Σπάνιες Παθήσεις (The European Union Community of Experts on Rare Diseases (EUCERD)) πρόσφατα εξέδωσε οδηγίες για τα ποιοτικά κριτήρια που πρέπει να πληρούν τα εθνικά κέντρα αναφοράς για τα σπάνια νοσήματα. Σύμφωνα με αυτές δίνεται έμφαση στην κινητικότητα των ειδικών παρά στο να ταξιδεύουν οι ασθενείς, στη συνεργασία μεταξύ των κέντρων, στην αναγνώριση των κατάλληλων κέντρων αναφοράς στην επικράτεια, στην εμπέδωση της συνεργασίας των ευρωπαϊκών κέντρων, ιδίως με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, όπως η τηλεϊατρική. Στην Ελλάδα λειτουργούν κέντρα σπανίων νοσημάτων σε ορισμένες Πανεπιστημιακές κλινικές και κλινικές του ΕΣΥ.
Ορφανά Φάρμακα
Ο χαρακτηρισμός «Ορφανά» δόθηκε στα φάρμακα που παρασκευάστηκαν για την θεραπεία των Σπανίων Παθήσεων και δεν “υιοθετούνται” από τα ερευνητικά προγράμματα της φαρμακοβιομηχανίας λόγω κόστους. Σήμερα κυκλοφορούν περίπου 100 ορφανά φάρμακα για τα οποία προβλέπονται ειδικά κίνητρα ανάπτυξης. Ενώ για μεγάλο χρονικό διάστημα οι ορφανές παθήσεις αποτελούσαν αντικείμενο μάλλον περιέργειας για τους πολίτες και τους γιατρούς, παρά υποχρέωση μέριμνας στους πάσχοντες ασθενείς, τώρα έχει έρθει η στιγμή για μια πιο αποτελεσματική φροντίδα, ιδιαίτερα μετά από την κατάλληλη διάγνωση και έρευνα, που να περιλαμβάνει την ανάπτυξη φαρμάκων και την ανθρωπιστική πλευρά, ώστε οι ασθενείς να μην αισθάνονται πλέον ως ορφανοί.
Η έλλειψη ΑΑΤ είναι μια αυτοσωμική υπολειπόμενη νόσος
H α1-αντιθρυψίνη (ΑΑΤ) είναι μία πρωτεΐνη που παράγεται κυρίως στο ήπαρ.Ο φυσιολογικός ρόλος της α1-αντιθρυψίνης (ΑΑΤ) είναι η αναστολή της ελαστάσης μίας πρωτεάσης που παράγεται από τα λευκά αιμοσφαίρια ως απάντηση του οργανισμού μας στην είσοδο παθογόνων μικροοργανισμών. Σε φυσιολογικές συνθήκες ο οργανισμός εκκρίνει την ΑΑΤ προκειμένου να αδρανοποιήσει την περίσσεια της ελαστάσης και να αποτρέψει την καταστροφή της ελαστίνης και άλλων συστατικών του συνδετικού ιστού του πνεύμονα. Ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν εκ γενετής ανεπάρκεια ή και έλλειψη ΑΑΤ με αποτέλεσμα η περίσσεια ελαστάσης να προκαλεί σε βάθος χρόνου την καταστροφή του πνεύμονα. Η έλλειψη ΑΑΤ είναι μια αυτοσωμική υπολειπόμενη νόσος. Για να νοσήσει κάποιος θα πρέπει και οι δύο γονείς να φέρουν το συγκεκριμένο γονίδιο. Έχουν βρεθεί τουλάχιστον 75 γονίδια που ευθύνονται για την εκδήλωση της νόσου. Η ανεπάρκεια AAT μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα από τους πνεύμονες παρόμοια µε εκείνα που παρατηρούνται στη ΧΑΠ ή το άσθμα που περιλαμβάνουν (επίμονο βήχα, υπερέκκριση πτυέλων, συριγμό και δύσπνοια). Τα συμπτώματα ενδέχεται στην αρχή να µη παρουσιάζονται συνεχώς, πράγμα που σημαίνει ότι σε μερικούς ασθενείς που εμφανίζουν συριγμό μπορεί να γίνει λανθασμένη διάγνωση άσθματος. Η διάγνωση για την έλλειψη ΑΑΤ γίνεται με απλή εξέταση αίματος. Έχει βρεθεί ότι το κατώτερα επίπεδα α1-αντιθρυψίνης για την πρόκληση εμφυσήματος είναι τα 80mg/dlή 11μΜ. Για τον προσδιορισμό του γονοτύπου του ασθενούς γίνεται ειδική εξέταση σε εξειδικευμένα κέντρα.. Με βάση τα διεθνή guidelines, σε ασθενείς με Χ.Α.Π. ή σοβαρό εμφύσημα προτείνεται να γίνει μία φορά μέτρηση επιπέδων α1-αντιθρυψίνης.
Επιπολασμός της νόσου
Στην Ευρώπη, θεωρείται ότι από ανεπάρκεια AAT πάσχουν από 1 στα 1600 ως 1 στα 2000 άνθρωποι, δηλαδή συνολικά περίπου 125.000 ασθενείς. Παρόλο που η ανεπάρκεια AAT θεωρείται σπάνια νόσος, στην πραγματικότητα είναι από τις πιο συχνές κληρονομικές νόσους σε περιοχές όπως η Ευρώπη. Βάση επιδημιολογικών μελετών στην Ελλάδα υπάρχει περιορισμένος αριθμός περιστατικών με εκ γενετής έλλειψη ΑΑΤ. Ο λόγος που πάθηση θεωρείται σπάνια είναι διότι συχνά δεν αναγνωρίζεται ή δεν διαγιγνώσκεται. Συχνά, σημειώνεται μεγάλη καθυστέρηση έως ότου να γίνει η διάγνωση σε άτομα που πάσχουν ήδη από τη νόσο, ακόμα και αφού επισκεφθούν γιατρό έχοντας συμπτώματα.
Οι λόγοι που οδηγούν στη μη διάγνωση ή σε λάθος διάγνωση είναι:
• τα συμπτώματα ενδέχεται να διαφέρουν πολύ από ασθενή σε ασθενή,
• τα συμπτώματα της ΧΑΠ ή του άσθματος που συχνά συνυπάρχουν με τη νόσο μπορεί να οφείλονται σε πολλές άλλες αιτίες,
• μερικοί ασθενείς δεν παρουσιάζουν κανένα απολύτως σύμπτωμα.
Θεραπεία υποκατάστασης της α1-αντιθρυψίνης (ΑΑΤ)
Από τον Σεπτέμβριο του 2013 η Ελληνική Φαρμακοβιομηχανία DEMOABEE, με σημαντική παρουσία στο χώρο της πνευμονολογίας, εισάγει και προωθεί σκεύασμα υποκατάστασης α1-αντιθρυψίνης (PROLASTIN). Μέχρι σήμερα σημαντικός αριθμός ασθενών λαμβάνει την θεραπεία αυτή με πολύ καλά αποτελέσματα.
Η DEMO στην υπηρεσία των ασθενών
Οι 3 παραγωγικές μονάδες της DEMO, οι 21 γραμμές παραγωγής και οι 24 γραμμές συσκευασίας σε συνδυασμό με της υψηλής τεχνολογίας αποθηκευτικές εγκαταστάσεις της σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, την καθιστούν μία από τις κορυφαίες εταιρείες της Ευρώπης. Επιπροσθέτως το Εργαστήριο Ποιοτικού Ελέγχου, που δημιούργησε η εταιρεία το 2005, είναι το μεγαλύτερο και καλύτερα εξοπλισμένο στην Ελλάδα. Μέχρι σήμερα η DEMO αποτελεί την πρώτη και μοναδική μονάδα παραγωγής πλαστικής αμπούλας στην Ελλάδα και επίσης την πιο σύγχρονη μονάδα παραγωγής ορών στην χώρα. Την τελευταία τριετία έχει ξεκινήσει μία επένδυση αξίας 35εκατ ευρώ για τον περεταίρω εκσυγχρονισμό των μηχανημάτων και την επέκταση των εγκαταστάσεων παραγωγής και αποθήκευσης. Εντός του 2017 ξεκινούν οι εργασίες για την 4η μονάδα παραγωγής στο Κρυονέρι όπου η DEMO ήδη εδράζει. Η φαρμακοβιομηχανία σήμερα δραστηριοποιείται στους εξής 4 τομείς:
- Ανάπτυξη, έγκριση και διάθεση φαρμακευτικών προϊόντων στην Ελληνική και Διεθνή αγορά.
- Παραγωγή ενέσιμων προϊόντων όλων των μορφών.
- Διάθεση καινοτόμων φαρμάκων οίκων του εξωτερικού.
- Διάθεση φαρμάκων για σπάνιες παθήσεις.
Θεραπευτικές πρωτεΐνες για τις νόσους Gaucher, Fabry, Pompe & MPSI
Οι θεραπευτικές πρωτεΐνες (ένζυμα) της Sanofi Genzyme παράγονται με την εφαρμογή μεθόδων βιοτεχνολογίας σε κυτταρικές σειρέςCHO(ChineseHamsterOvary) και χορηγούνται μακροχρόνια ως Θεραπείες Ενζυμικής Υποκατάστασης (ΘΕΥ). Η ιμιγλουκεράση ενδείκνυται για χρήση ως μακροχρόνια ΘΕΥ σε ασθενείς Gaucher με επιβεβαιωμένη διάγνωση της μη νευροπαθητικής (Τύπου 1) ή της χρόνιας νευροπαθητικής (Τύπου 3) που παρουσιάζουν κλινικά σημαντικές μη νευρολογικές εκδηλώσεις της ασθένειας. Η νόσος του Gaucher είναι μια σπάνια, κληρονομική μεταβολική διαταραχή, αποτέλεσμα της έλλειψης του λυσοσωμικού ενζύμου της όξινης β-γλυκοσιδάσης και οι πάσχοντες εκδηλώνουν αιματολογικές διαταραχές προβλήματα, σημαντική οργανομεγαλία και οστικές βλάβες που επιδεινώνουν την ποιότητα της ζωής τους. Η αγαλσιδάση βήτα ενδείκνυται για μακροχρόνια ΘΕΥ σε ασθενείς με επιβεβαιωμένη διάγνωση της νόσου Fabry (ανεπάρκεια της α-γαλακτοσιδάσης Α). Η Fabry είναι μία κληρονομική, ετερογενής, πολυσυστηματική, και εξελισσόμενη νόσος που οδηγεί σε απειλητικές για τη ζωή νεφρικές, καρδιακές και αγγειοεγκεφαλικές κλινικές επιπλοκές. Η αλγλυκοσιδάση άλφα ενδείκνυται για μακροχρόνια ΘΕΥ, σε ασθενείς με επιβεβαιωμένη διάγνωση της νόσου του Pompe (ανεπάρκεια της όξινης α-γλυκοσιδάσης). Η Pompe είναι μία κληρονομική μυοπάθεια που προκαλεί ραγδαία ή σταδιακή εκφύλιση των μυών και σημαντικές καρδιολογικές, κινητικές και αναπνευστικές δυσλειτουργίες και επιπλοκές, ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς και την μορφή (βρεφική ή όψιμη) της νόσου. Η λαρονιδάση ενδείκνυται για μακροχρόνια ΘΕΥ σε ασθενείς με επιβεβαιωμένη Βλεννοπολυσακχαρίδωση I (MPS I, ανεπάρκεια α-L-iduronidase) για την αντιμετώπιση των μη νευρολογικών εκδηλώσεων της νόσου. Η MPSIείναι μία ετερογενής , κληρονομική, πολυσυστηματική, εξελισσόμενη και επικίνδυνη για τη ζωή νόσος, και οι πάσχοντες εκδηλώνουν σημαντικές σκελετικές, αναπνευστικές, καρδιολογικές, νευρολογικές διαταραχές και επιπλοκές , με ευρύ φάσμα βαρύτητας και κλινικής εκδήλωσης.
Η SanofiGenzyme παραμένει προσηλωμένη στη δέσμευσή της απέναντι στους ασθενείς
Ο General Manager SanofiGenzyme Greece & Cyprus, Didier Cochet, επισημαίνει ότι: η SanofiGenzyme είναι η Παγκόσμια Επιχειρησιακή Μονάδα Ειδικής Φροντίδας της Sanofi, που εστιάζει στις Σπάνιες Παθήσεις, την Πολλαπλή Σκλήρυνση, την Ογκολογία και την Ανοσολογία. Προσφέρουμε βοήθεια σε ανθρώπους που πάσχουν από πολύπλοκες και εξουθενωτικές παθήσεις που συχνά είναι δύσκολο να διαγνωσθούν και να θεραπευθούν. Παραμένουμε αφοσιωμένοι στην ανακάλυψη και την προώθηση νέων θεραπειών, προκειμένου να προσφέρουμε ελπίδα στους ασθενείς και τις οικογένειές τους ανά τον κόσμο: “Οι ασθενείς και η επιστήμη βρίσκονται στο επίκεντρο όλων των δραστηριοτήτων μας”. Η SanofiGenzyme διαθέτει μακρά ιστορία στο πεδίο των Σπάνιων Παθήσεων. Από την ίδρυσή της, έχει δημιουργήσει μια σημαντική κληρονομιά που βασίζεται σε τρεις κύριους άξονες: εστίαση στις ανεκπλήρωτες ιατρικές ανάγκες, αξιοποίηση πρωτοποριακήςτεχνολογίας και επικέντρωση στη βελτίωση της ζωής των ασθενών.
Ανεκπλήρωτες ιατρικές ανάγκες
Σημαντικός αριθμός προϊόντων της SanofiGenzyme, που είναι ήδη διαθέσιμα ή βρίσκονται στο τελικό στάδιο ανάπτυξης, αφορούν στην αντιμετώπιση σπάνιων παθήσεων: νόσοι Gaucher, Fabry, Pompe, βλεννοπολυσακχαρίδωση τύπου 1(MPSI) και νόσος Niemann-Pickτύπου Bστο πεδίο των αθροιστικών λυσοσωμικών νοσημάτων(LSD), καλώς διαφοροποιημένος και μυελοειδής καρκίνος του θυρεοειδούς στην ενδοκρινολογία, κινητοποίηση κυττάρων για μεταμόσχευση και σπάνιοι τύποι καρκίνου στο πεδίο της ογκολογίας, καθώς και η οικογενής αμυλοειδική πολυνευροπάθεια(FAP). Ενώ, σύντομα, μια νέα από του στόματος θεραπεία για την νόσο GAUCHER θα είναι διαθέσιμη στην Ελλάδα.
Αξιοποίηση πρωτοποριακής τεχνολογίας
Η πρώτη θεραπεία για τη νόσο Gaucher, ήταν αποτέλεσμα απομόνωσης του ενεργού ενζύμου από ανθρώπινο ιστό και απαιτούσε τη συλλογή 22.000 πλακούντων για τη θεραπεία κάθε ασθενή, ετησίως. Προκειμένου να κατευθυνθεί το ένζυμο στο λυσόσωμα, χρησιμοποιούνταν ειδικές τεχνικές ενζυμολογίας και μετα-μεταφραστικής τροποποίησης. Η εφαρμογή της τεχνολογίας ανασυνδυασμένου DNA κατέστησε δυνατή την αύξηση της παραγωγής και την ανάπτυξη της θεραπείας ενζυμικής υποκατάστασης για αρκετές άλλες ασθένειες. Ωστόσο, η μετα-μεταφραστική τροποποίηση πρωτεϊνών παραμένει μία από τις βασικές τεχνολογικές πλατφόρμες για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των στοχευμένων θεραπειών. Χρησιμοποιούμε επίσης την τεχνολογία παρεμβολής RNA(RNAi), σε συνεργασία με την Alnylam, για την αντιμετώπιση της οικογενούς αμυλοειδικής πολυνευροπάθειας. Eπιπρόσθετα, η χρήση της φαρμακογονιδιωματικής παρέχει τη δυνατότητα στους Επαγγελματίες Υγείας να καθορίσουν το μεταβολικό προφίλ ασθενών και να επιλέξουν τους κατάλληλους για την από του στόματος θεραπεία της νόσου Gaucher.
Ο ασθενής στο επίκεντρο
Η δέσμευση μας απέναντι στον ασθενή αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πορείας της SanofiGenzyme. Βασική μας προτεραιότητα είναι να παρέχουμε νέας γενιάς καινοτόμες θεραπείες που καλύπτουν κρίσιμες και ανεκπλήρωτες θεραπευτικές ανάγκες. Για τον σκοπό αυτό δημιουργούμε συνεργασίες και μοναδικά προγράμματα τα οποία στόχο έχουν να προσφέρουν θετικά και, απτά αποτελέσματα στις κοινότητες υγείας των ασθενών ανά τον κόσμο. Στη SanofiGenzyme, δεν αρκούμαστε μόνο στην ανάπτυξη θεραπειών. Αποτελεί δέσμευσή μας να κάνουμε ό,τι είναι εφικτό, ώστε οι ασθενείς που έχουν ανάγκη τις θεραπείες μας να αποκτούν πρόσβαση σε αυτές, ανεξάρτητα από την οικονομική τους κατάσταση καθώς και να συμπράττουμε, με φορείς που καλύπτουν όλο το φάσμα της παροχής φροντίδας που περιλαμβάνει: επαγγελματίες υγείας και φροντιστές, συλλόγους ασθενών, πάροχους υπηρεσιών υγείας και πληρωτές. “Γιατί, τελικά, οι ασθενείς βρίσκονται στο επίκεντρο όλων των δραστηριοτήτων μας”
Η SanofiGenzyme στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, η Sanofi Genzyme διαθέτει ισχυρό αποτύπωμα στο πεδίο των Σπάνιων Παθήσεων, προσφέροντας θεραπευτικές λύσεις σε ασθενείς που πάσχουν από αυτές τις δύσκολες και εξουθενωτικές παθήσεις. Σε μεγάλο βαθμό, το γεγονός αυτό συνδυάστηκε με την προϋπόθεση ότι η πρόσβαση σε αυτές τις καινοτόμες θεραπείες ευνοούνταν από την ΕΕ και το τοπικό νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο: ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός 141/2000 παρέχει κίνητρα για την έρευνα, ανάπτυξη και διάθεση φαρμακευτικών προϊόντων στους ασθενείς για την αντιμετώπιση σοβαρών και σπάνιων παθήσεων, ενώ αναθέτει στα Κράτη Μέλη την παροχή επιπρόσθετων κινήτρων τα οποία εφαρμόζονται σε εθνική κλίμακα (φορολογικά κίνητρα, Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Σπάνιες Παθήσεις (ΦΕΚ A’ 261 9/12/2013). Εντούτοις, τα τελευταία χρόνια, η διαρκής πίεση των τιμών έχει επηρεάσει δραματικά τη βιωσιμότητα των Φαρμάκων για Σπάνιες Παθήσεις, που αφορούν σε ένα πολύ περιορισμένο και ελεγχόμενο αριθμό ασθενών και αντιστοιχούν σε χαμηλή και προβλέψιμη δαπάνη: το claw-back για νοσοκομειακά φάρμακα σε συνδυασμό με τη χαμηλότερη τιμή αναφοράς στην Ευρώπη αποτελούν ισχυρό αντικίνητρο για τη διάθεση αυτών των φαρμάκων στην ελληνική αγορά. Επιπρόσθετα, τα νέα μέτρα που ανακοινώθηκαν (επιπλέον rebate 25% για την εισαγωγή καινοτόμων προϊόντων στη θετική λίστα, αυξημένο ενιαίο rebate και θέσπιση κριτηρίων για εισαγωγή νέων προϊόντων στη θετική λίστα με βάση 6 επιλεγμένες χώρες που διαθέτουν HTA) ενδέχεται να θέσουν περιορισμούς στην πρόσβαση των ασθενών στα καινοτόμα φάρμακα. Είναι σημαντικό τα φάρμακα για την αντιμετώπιση Σπάνιων Παθήσεων να εξαιρεθούν από το clawback αλλά και από τα νέα μέτρα: χρειάζεται, σε συνεννόηση με τους αρμόδιους φορείς του χώρου της Υγείας, να σχεδιάσουμε ένα μοντέλο που να ταιριάζει στο δικό μας σύστημα υγείας με στόχο τη μείωση των δαπανών, αλλά και τη διατήρηση της διάθεσης των φαρμάκων και της πρόσβασης των Ελλήνων ασθενών στα φάρμακα για τις Σπάνιες Παθήσεις.
Ανεπάρκεια της Άλφα1- αντιθρυψίνης και σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις
Η ανεπάρκεια του αναστολέα της άλφα1-πρωτεϊνάσης, γνωστή και ως έλλειψη Άλφα-1 αντιθρυψίνης, είναι μια κληρονομική διαταραχή, που αυξάνει τις πιθανότητες του ατόμου να αναπτύξει νόσο των πνευμόνων. Η διαταραχή προκαλείται από την έλλειψη μιας πρωτεΐνης, της άλφα-1 αντιθρυψίνης. Η πρωτεΐνη αυτή παράγεται στο ήπαρ και προστατεύει τους πνεύμονες από τη δράση της ελαστάσης των ουδετεροφίλων, ενός φυσικού ενζύμου που παίζει σημαντικό ρόλο στην άμυνα έναντι των λοιμώξεων. Έτσι οι ασθενείς με πολύ χαμηλά επίπεδα Άλφα-1 αντιθρυψίνης δεν έχουν την ίδια προστασία σε σχέση με τα άτομα χωρίς την διαταραχή. Αυτό τους εκθέτει σε επικίνδυνες για τη ζωή αναπνευστικές και/ή ηπατικές νόσους. Η κυριότερη αναπνευστική νόσος που εκδηλώνεται σε αυτούς τους ασθενείς είναι το εμφύσημα, ενώ οι πιο σοβαρές ηπατικές νόσοι είναι η κίρρωση και ο καρκίνος του ήπατος. Η έλλειψη Άλφα-1 αντιθρυψίνης συχνά διαγιγνώσκεται λανθασμένα σαν Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), άσθμα ή εμφύσημα άλλου είδους λόγω της ομοιότητας των συμπτωμάτων με αυτές τις ασθένειες. Συμπτώματα όπως το λαχάνιασμα, ο χρόνιος βήχας, η δυσκολία στην αναπνοή και ο συριγμός κατά την εκπνοή συγχέονται με συμπτώματα που προκαλούνται από άλλες νόσους. Αυτή η σύγχυση είναι η κύρια αιτία της καθυστερημένης διάγνωσης που παρατηρείται. Κατά μέσο όρο τα άτομα με Άλφα-1 έχουν επισκεφτεί 3γιατρούς μέσα σε μια επταετία, πριν γίνει η σωστή διάγνωση. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα οι πνευμονικές βλάβες εξελίσσονται, ενώ είναι αποδεδειγμένο ότι η απώλεια του πνευμονικού ιστού δε μπορεί να αναστραφεί.
Αν και σπάνια νόσος η ανεπάρκεια της Αλφα-1 Αντιθρυψίνης είναι μια από τις συχνότερες σοβαρές κληρονομικές διαταραχές. Υπολογίζεται ότι190 εκατομμύρια άτομα σε όλο το κόσμο μπορεί να έχουν γονότυπους σχετικούς με την ανεπάρκεια του αναστολέα της άλφα1-πρωτεϊνάσης, όμως μόνο ένα ποσοστό λιγότερο από το 1% αυτών έχουν αυξημένο κίνδυνο για την ανάπτυξη αναπνευστικής και/ή ηπατικής νόσου που σχετίζεται με την ανεπάρκεια της άλφα1-πρωτεϊνάσης. Τα συμπτώματα που πρέπει να προσέχει κανείς είναι η πρώιμη έναρξη εμφυσήματος (στην ηλικία των 45 ή πιο πριν), η ΧΑΠ, το άσθμα όταν δεν αναστρέφεται πλήρως με την εισπνεόμενη θεραπεία, η δύσπνοια, ο συχνός βήχας με ή χωρίς απόχρεμψη, ο εκπνευστικός συριγμός όπως προαναφέρθηκε, η ηπατική νόσος αγνώστου αιτιολογίας και η νεκρωτική πανδερματίτιδα. Η επίμονη εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων θα πρέπει να διευρυνθεί από ειδικό πνευμονολόγο, ο οποίος θα δρομολογήσει τη σωστή διάγνωση και θεραπεία. Η CSLBehring ως πρωτοπόρος εταιρεία στην έρευνα & εξέλιξη βιοθεραπευτικών προϊόντων για σπάνιες παθήσεις, πρόκειται να διαθέσει σύντομα στους Έλληνες ασθενείς, τη πρώτη αποδεδειγμένα αποτελεσματική θεραπεία για την ανεπάρκεια του αναστολέα της άλφα1-πρωτεϊνάσης. Πρόσφατα δεδομένα αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας ακόμη και σε ασθενείς που έχουν καθυστερήσει να διαγνωσθούν. Τα δεδομένα δημοσιευτήκαν στο έγκυρο ιατρικό περιοδικό Lancet Respiratory Medicine το Δεκέμβριο του 2016. Οι συγγραφείς τονίζουν την τροποποιητική της νόσου δράση της θεραπείας τόσο στους ασθενείς που άρχισαν έγκαιρα όσο και στους ασθενείς που καθυστέρησαν. Παρόλα αυτά οι τελευταίοι δεν μπόρεσαν να ανακτήσουν το χαμένο πνευμονικό ιστό. Αυτό τονίζει την ανάγκη της έγκαιρης διάγνωσης και της έγκαιρης έναρξης της θεραπείας, ώστε να αποφευχθεί κατά το μέγιστο η μη αναστρέψιμη απώλεια του πνευμονικού ιστού.
Νωτιαία Μυϊκή Ατροφία (SMA)
Η Νωτιαία Μυϊκή Ατροφία, (Spinal muscular atrophy, SMA) θεωρείται μία από τις πιο συχνές αιτίες βρεφικής θνησιμότητας οφειλόμενη σε γενετικούς παράγοντες. Η διαταραχή αυτή χαρακτηρίζεται από εκφυλισμό των πρόσθιων κεράτων των α-κινητικών νευρώνων του νωτιαίου μυελού και έχει ως αποτέλεσμα συμμετρική μυϊκή αδυναμία και την εκφύλιση των κινητικών μυών.
Η νόσος ανάλογα με την ηλικία έναρξης και τη βαρύτητα μπορεί να ταξινομηθεί στις παρακάτω μορφές: Την τύπου Ι με έναρξη πριν την ηλικία των 6 μηνών, όπου οι ασθενείς δεν αποκτούν ποτέ την ικανότητα να κάθονται , ενώ συνήθως καταλήγουν από αναπνευστικές επιπλοκές, τον τύπο ΙΙ με έναρξη πριν το 18ο μήνα ηλικίας όπου τα παιδιά μπορούν να στέκονται και βαδίζουν μόνο υποβοηθούμενα ενώ στον τύπου ΙΙΙ οι ασθενείς συνήθως έχουν την ικανότητα να βαδίζουν χωρίς βοήθεια. Η SMA είναι ένα γενετικό μονογονιδιακό νόσημα που κληρονομείται με αυτοσωμικό υπολειπόμενο τρόπο, δηλαδή για να εκδηλωθεί η νόσος θα πρέπει το παιδί να κληρονομήσει και από τους δύο του γονείς από ένα παθολογικό (μεταλλαγμένο) γονίδιο. Λόγω της απώλειας ή βλάβης του γονιδίου SMN1, οι άνθρωποι με SMA δεν παράγουν επαρκή SMN (SurvivalMotorNeuron) πρωτεΐνη, η οποία είναι κρίσιμη για τη συντήρηση των κινητικών νευρώνων. Η σοβαρότητα της SMA συσχετίζεται με την ποσότητα της πρωτεΐνης SMN. Οι άνθρωποι με SMA Τύπου 1, την πιο σοβαρή και απειλητική για τη ζωή μορφή, παράγουν πολύ λίγη πρωτεΐνη και δεν επιτυγχάνουν την ικανότητα να κάθονται χωρίς υποστήριξη ή την επιβίωση πέρα των δύο ετών χωρίς αναπνευστική υποστήριξη. Στη Ελλάδα η SMA θεωρείται ότι αποτελεί το τρίτο πιο συχνό γενετικό νόσημα μετά την μεσογειακή αναιμία και την ινοκυστική νόσο και αν και μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν επιδημιολογικές μελέτες υπολογίζεται όμως ότι κάθε χρόνο γεννιούνται 10 -14 παιδιά με τη νόσο. Σήμερα υπολογίζεται ότι υπάρχουν στην Ελλάδα 10 ασθενείς με TypeI, 35 ασθενείς με TypeII και 30-40 ασθενείς με TypeIII. Μέχρι σήμερα ο προγεννητικός έλεγχος και η προεμφυτευτική διάγνωση εφαρμόζεται μόνο σε οικογένειες με μεγάλο ρίσκο εμφάνισης της νόσου εξαιτίας προηγούμενου παιδιού στην οικογένεια. Στο γενικό πληθυσμό δεν ενδείκνυται εκτός εάν υπάρχουν ενδείξεις από τον έλεγχο φορέων.
Νέα θεραπεία για την αντιμετώπιση της Νωτιαίας Μυϊκής Ατροφίας (SMA)
Το nusinersen της Biogen είναι ένα αντινοηματικό ολιγονουκλεοτίδιο (antisenseoligonucleotide, ASO) το οποίο είναι σχεδιασμένο για τη θεραπεία της SMA που προκαλείται από μεταλλάξεις του χρωμοσώματος 5q οι οποίες οδηγούν σε ανεπάρκεια της πρωτεΐνης SMN. Το SPINRAZA τροποποιεί τη δημιουργία – splicing του SMN2 pre-mRNA αυξάνοντας έτσι την παραγωγή SMN πρωτεΐνης πλήρους μήκους. Τα ASOs είναι βραχέα συνθετικά νήματα νουκλεοτιδίων σχεδιασμένα να δεσμεύονται εκλεκτικά στο targetRNA και να ρυθμίζουν τη γονιδιακή έκφραση. Μέσω αυτής της τεχνολογίας, το SPINRAZA έχει τη δυνατότητα να αυξάνει την ποσότητα της πρωτεΐνης SMN πλήρους μεγέθους σε ασθενείς με SMA. To SPINRAZA χορηγείται με ενδοραχιαία ένεση μέσω της οποίας το φάρμακο ενίεται απευθείας στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό γύρω από το νωτιαίο μυελό, όπου οι κινητικοί νευρώνες εκφυλίζονται σε ασθενείς με SMA λόγω των ανεπαρκών επιπέδων της πρωτεΐνης SMN. Πρόσφατα δεδομένα της Biogen κατέδειξαν στατιστικά σημαντική διαφορά στη μείωση του κινδύνου θανάτου ή μόνιμης μηχανικής υποστήριξης αναπνοής σε νεογνά με Νωτιαία Μυϊκή Ατροφία (spinalmuscularatrophy, SMA) που έλαβαν θεραπεία με SPINRAZA σε σύγκριση με νεογνά που δεν έλαβαν θεραπεία. To nusinersen κατέδειξε ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας, όπου οι συχνότερα αναφερόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλάμβαναν τα αναπνευστικά συμβάντα και τη δυσκοιλιότητα, σε συμφωνία δηλαδή με αυτές που είναι αναμενόμενες στο γενικό πληθυσμό νεογνών με SMA. Tα δεδομένα παρουσιάστηκαν στο ετήσιο συνέδριο του British Paediatric Neurology Association (BPNA) στο Cambridge, UK, 11-13 Ιανουαρίου 2017. To nusinersen έχει ήδη εγκριθεί από τον FDA τον αμερικανικό οργανισμό τροφίμων και φαρμάκων, ενώ βρίσκεται σε διαδικασία ταχείας αξιολόγησης και από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) –Accelerated Assessmentstatus.
Αιμορροφιλία B
H αιμορροφιλία B είναι μια συγγενής αιμορραγική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια ή μειωμένη δραστικότητα του παράγοντα IX. Σχεδόν όλοι οι προσβεβλημένοι ασθενείς είναι άρρενες. Τα άτομα με αιμορροφιλία Β είναι δυνατόν να εμφανίζουν παρατεταμένη ή αυτόματη αιμορραγία, ιδίως στους μύες, στις αρθρώσεις ή στα εσωτερικά όργανα. Περισσότερα από 10.000 άτομα σε όλη την Ευρώπη πάσχουν από Αιμορροφιλία Β σύμφωνα με την European Hemophilia Consortium.
Τέλος εποχής για τις συχνές εγχύσεις στην αιμορροφιλία βήτα
Μια νέα εποχή αρχίζει στη θεραπεία της αιμορροφιλίας βήτα (Β), αφού τα τελευταία χρόνια μελετάται μια σειρά νέων παραγόντων με παρατεταμένη δράση. Ένας από τους πρώτους παράγοντες που θα έρθει στην Ελλάδα είναι το albutrepenonacog της CSLBehring. Το albutrepenonacog είναι ανθρώπινος ανασυνδυασμένος παράγοντας εννιά (ΙΧ στο λατινικό αλφάβητο), όμοιος με αυτόν που λείπει από τους ασθενείς με αιμορροφιλία βήτα. Ο παράγοντας είναι συνδεδεμένος με μια φυσιολογική πρωτεΐνη που υπάρχει σε αφθονία στον ανθρώπινο οργανισμό, τη λευκωματίνη επίσης γνωστή και έως αλβουμίνη. Η σύνδεση αυτή προσδίδει στο συγκεκριμένο παράγοντα ΙΧ την ικανότητα να μένει για περισσότερο χρόνο στο αίμα και να ενεργοποιείται μόνο όταν χρειαστεί, αναπληρώνοντας έτσι ιδανικά την έλλειψη του ενδογενούς παράγοντα. Το albutrepenonacog εγκρίθηκε ως ορφανό φάρμακο από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων το περασμένο έτος και βρίσκεται σε διαδικασία εγκρίσεων από τους αρμόδιους Ελληνικούς Φορείς όπως ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων και ο ΕΟΠΥΥ. Έχει εγκριθεί για χορήγηση σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Μπορεί να χορηγηθεί έως και κάθε δύο εβδομάδες, αλλάζοντας ουσιαστικά τον τρόπο που θεραπεύονται οι ασθενείς με αιμορροφιλία βήτα και μειώνοντας τον αριθμό των μονάδων που καταναλώνονται. Οι ασθενείς αυτοί έπρεπε μέχρι τώρα να λαμβάνουν παράγοντα ΙΧ με ενδοφλέβια έγχυση δύο έως τρεις φορές την εβδομάδα. Επιπρόσθετα το καλύτερο δοσολογικό σχήμα συνδυάζεται με πρωτόγνωρη αποτελεσματικότητα, αφού το albutrepenonacog προσφέρει στους ασθενείς απόλυτη προστασία από τις αυθόρμητες αιμορραγίες (0% διάμεση τιμή ετησιοποιημένων αυθόρμητων αιμορραγιών) ανεξάρτητα αν χορηγείται προφυλακτικά μία φορά την εβδομάδα ή μια φορά ανά δύο εβδομάδες. Παρόμοια αποτελεσματικότητα παρατηρήθηκε στους ασθενείς οι οποίοι λαμβάνουν θεραπεία για να ανταπεξέλθουν σε επικείμενο χειρουργείο, αφού το albutrepenonacog αξιολογήθηκε από τους ερευνητές ως αποτελεσματικό στο 100% των περιπτώσεων. Επιπρόσθετα 93,6% των ασθενών που λαμβάνουν θεραπεία όταν έχουν κάποια αιμορραγία και όχι προφυλακτικά (on-demand), είδαν την αιμορραγία τους να σταματά με μόνο μία χορήγηση albutrepenonacog. Η ασφάλεια είναι ένα από τα σημαντικά ζητήματα στη χορήγηση παραγόντων για την αιμορροφιλία γενικότερα. Σε μερικές περιπτώσεις ο οργανισμός του ασθενή αναπτύσσει αντισώματα που εξουδετερώνουν τον παράγοντα που χορηγείται εξωγενώς, αντισώματα που είναι γνωστά ως ανασταλτές. Σε αυτούς τους ασθενείς η θεραπεία περιπλέκεται με αμφίβολα αποτελέσματα. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία αναφορά για δημιουργία ανασταλτή από το albutrepenonacog. Η CSLBehring πιστή στην υπόσχεση που δίνει καθημερινά για την διάθεση στους ασθενείς καινοτόμων βιοθεραπευτικών προϊόντων που θεραπεύουν σοβαρές και σπάνιες παθήσεις, θα καταβάλει τη μέγιστη προσπάθεια για την όσο το δυνατόν αμεσότερη πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών στο albutrepenonacog.
Αιμορροφιλία A
H αιμορροφιλία Α είναι μια συγγενής αιμορραγική διαταραχή, η οποία προσβάλλει κυρίως άνδρες και χαρακτηρίζεται από έλλειψη ή δυσλειτουργία του παράγοντα VIII. Τα άτομα με αιμορροφιλία Α είναι δυνατόν να εμφανίζουν παρατεταμένη ή αυθόρμητη αιμορραγία, ιδίως στους μύες, στις αρθρώσεις ή στα εσωτερικά όργανα. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Αιμορροφιλίας (World Federation of Hemophilia), περίπου 1 στα 10.000 άτομα γεννιούνται με αιμορροφιλία και η πλειονότητα αυτών έχει αιμορροφιλία Α.
Εγκρίθηκε το νέο φάρμακο της CSL Behring για την Αιμορροφιλία Α
Το νέο φάρμακο ονομάζεται Afstyla (Άφστιλα) και είναι ανασυνδυασμένος παράγοντας VIII μονής αλύσου. Είναι το πρώτο και μοναδικό μόριο αυτής της τεχνολογίας για τη θεραπεία της αιμορροφιλίας A. Η ισχυρή συγγένεια του μορίου με τον παράγοντα von Willebrand (vWF) του προσδίδει μεγαλύτερη μοριακή σταθερότητα και διάρκεια δράσης. Έτσι μπορεί να χορηγηθεί έως και δύο φορές την εβδομάδα πετυχαίνοντας μειωμένη κατανάλωση μονάδων. Το Afstyla έχει αποδειχτεί ότι προσφέρει εξαιρετική αιμοστατική αποτελεσματικότητα τόσο ως θεραπεία προφύλαξης όσο και ως on demand θεραπεία (κατ’ επίκληση θεραπεία) σε ενήλικες και παιδιατρικούς ασθενείς. Η έγκριση του Afstyla από τον ΕΜΑ προσφέρει στους ασθενείς στην Ευρωπαϊκή Ένωση την ευκαιρία να απολαύσουν καλύτερη ποιότητα ζωής. Επίσης, Το Afstyla έχει εγκριθεί εκτός από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στις ΗΠΑ & στον Καναδά. Επιπρόσθετα οι ρυθμιστικές αρχές πολλών χωρών του κόσμου, όπως η Ελβετία και η Αυστραλία, βρίσκονται σε διαδικασία αξιολόγησης των αιτήσεων της CSL Behring για την κυκλοφορία του Afstyla.
Σύνδρομα Περιοδικού Πυρετού
Τα Σύνδρομα Περιοδικού Πυρετού είναι μια ομάδα νοσημάτων που προκαλούν σοβαρό υποτροπιάζοντα πυρετό και παθολογική φλεγμονή μέσω μη λοιμώδους ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν συμπτώματα κατά τη βρεφική ή την παιδική ηλικία, ωστόσο σε κάποιους ασθενείς η πάθηση καθίσταται εμφανής ή διαγιγνώσκεται στην ενήλικη ζωή. Οι προηγούμενες θεραπείες για αυτά τα σπάνια νοσήματα περιελάμβαναν από του στόματος αντιφλεγμονώδη φάρμακα, όπως κορτικοστεροειδή, τα οποία χρησιμοποιούνταν μόνο για τη διαχείριση των συμπτωμάτων. Ενώ και άλλα φάρμακα, όπως τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, έχουν χρησιμοποιηθεί επίσης για τη μείωση των συμπτωμάτων, δεν βοηθούν στην πρόληψη ή τη μεταβολή της συνολικής πορείας μιας έξαρσης.
Νέες εγκρίσεις της κανακινουμάμπης για τα Σύνδρομα Περιοδικού Πυρετού
Όπως ανακοίνωσε πρόσφατα η Novartis, ο FDA χορήγησε 3 ταυτόχρονες εγκρίσεις για τη διευρυμένη χρήση της κανακινουμάμπης στην αντιμετώπιση τριών σπάνιων και διαφορετικών τύπων Συνδρόμων Περιοδικού Πυρετού. Η κανακινουμάμπη είναι η πρώτη και η μόνη εγκεκριμένη από τον FDA βιολογική θεραπεία για το σχετιζόμενο με τον υποδοχέα του παράγοντα νέκρωσης των όγκων περιοδικό σύνδρομο (TRAPS), το σύνδρομο υπερέκκρισης IgD με περιοδικό πυρετό (HIDS)/την ανεπάρκεια της μεβαλονικής κινάσης (MKD) και τον οικογενή μεσογειακό πυρετό (FMF). Και οι τρεις παθήσεις ανήκουν σε μια ομάδα σπάνιων αυτοφλεγμονωδών νοσημάτων που ονομάζονται Σύνδρομα Περιοδικού Πυρετού, τα οποία αναφέρονται επίσης και ως Κληρονομικοί Περιοδικοί Πυρετοί (HPF). Το συνηθέστερο σύνδρομο είναι ο FMF, ο οποίος προσβάλλει κυρίως άτομα που προέρχονται από την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Προσβάλλει από 1 στα 250 έως 1 στα 1.000 άτομα σε αυτούς τους πληθυσμούς, πολλά από τα οποία είναι παιδιά. Οι εγκρίσεις του FDA βασίζονται στα αποτελέσματα από την βασική μελέτη Φάσης ΙΙΙ CLUSTER η οποία κατέδειξε ταχύ (την Ημέρα 15) και διατηρούμενο έλεγχο της νόσου με την κανακινουμάμπη σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο σε διάστημα 16 εβδομάδων, σε ασθενείς που πάσχουν από TRAPS, HIDS/MKD ή FMF. Ως αποτέλεσμα των δεδομένων αυτών, ο FDA χαρακτήρισε την κανακινουμάμπη ως επαναστατική θεραπεία και ενέκρινε διαδικασίες αξιολόγησης κατά προτεραιότητα για καθεμία από τις τρεις παθήσεις των Συνδρόμων Περιοδικού Πυρετού. Η κανακινουμάμπη είναι ήδη εγκεκριμένη και κυκλοφορεί στις ΗΠΑ και την Ευρώπη ως μια αποτελεσματική και καλά ανεκτή θεραπεία για ένα άλλο Σύνδρομο Περιοδικού Πυρετού – τα σχετιζόμενα με την κρυοπυρίνη περιοδικά σύνδρομα (CAPS), καθώς και ένα άλλο αυτοφλεγμονώδες νόσημα – τη συστημική νεανική ιδιοπαθή αρθρίτιδα (SJIA). Τον Αύγουστο του 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την επέκταση της άδειας της κανακινουμάμπης για τη θεραπεία των ασθενών που πάσχουν από τη νόσο Still των ενηλίκων (AOSD).
Καινοτόμος θεραπεία για μια σπάνια μορφή καρκίνου
Το Blinatumomab και η καινοτομία στη θεραπεία ενηλίκων ασθενών με υποτροπιάζουσα ή ανθεκτική Β-πρόδρομη οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία, η οποία είναι αρνητική στο χρωμόσωμα Philadelphia. Η Philadelphia αρνητική Β-πρόδρομη οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία (ΟΛΛ)είναι μια εξαιρετικά σπάνια μορφή καρκίνου στους ενήλικες. Οι ασθενείς που είναι αρνητικοί ως προς το χρωμόσωμα Philadelphia έχουν σήμερα περιορισμένες θεραπευτικές επιλογές ενώ περίπου το 50% των ασθενών δεν ανταποκρίνεται ή υποτροπιάζει μετά την αρχική θεραπεία. Ο συγκεκριμένος υποπληθυσμός κυμαίνεται ετησίως μεταξύ 20 και 30 ασθενών στην Ελλάδα. Επιπλέον, η ΟΛΛ έχει μια αυξημένη επίπτωση στον παιδιατρικό πληθυσμό ηλικίας 3 με 4 ετών, είναι σπάνια μεταξύ των ηλικιών 10 με 40 έτη, αλλά μετά τα 40 έτη αυξάνει ελαφρώς. Πράγματι, η πρόγνωση των ενηλίκων ασθενών με Philadelphia αρνητική Β-πρόδρομη ΟΛΛ, που είναι ανθεκτικοί ή έχουν υποτροπιάσει, είναι φτωχή. Πάνω από το 90% των ασθενών αυτών δεν θα επιζήσουν, γεγονός μάλιστα που θα συμβεί σχετικά σύντομα (η διάμεση συνολική επιβίωση κυμαίνεται μεταξύ των 3 και 8,6 μηνών) καταδεικνύοντας ότι η ασθένεια αυτή είναι μη ιάσιμη. Κατά τις τελευταίες 2 δεκαετίες, καμία καινοτόμος θεραπεία δεν έχει πάρει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) για τους ενήλικες ασθενείς με υποτροπιάζουσα / ανθεκτική Philadelphia αρνητική Β-πρόδρομη ΟΛΛ. Η εταιρεία βιοτεχνολογίας Amgen έχει αναπτύξει μια νέα θεραπευτική προσέγγιση, βασισμένη στην τεχνολογία αμφιειδικού αντισώματος στρατολόγησης Τ-λεμφοκυττάρων (BiTE®), που συνδέεται ειδικά στο CD3 και CD19. To Blinatumomab φέρνει μια νέα ελπίδα στους εν λόγω ενήλικες ασθενείς, καθώς αυτό αποτελεί το πρώτο καινοτόμο προϊόν εδώ και δεκαετίες (με χαρακτηρισμό “ultra-orphan” λόγω της σπανιότητας της ασθένειας).
Το Blinatumomab είναι ένα βιοτεχνολογικά κατασκευασμένο αμφιειδικό (bispecific) αντίσωμα στρατολόγησης Τ-κυττάρων, το οποίο συνδέεται ειδικά στο CD19 που εκφράζεται στην επιφάνεια των κυττάρων Β-κυτταρικής σειράς προέλευσης και στο CD3 που εκφράζεται στην επιφάνεια των Τ-κυττάρων. Ενεργοποιεί τα ενδογενή Τ-κύτταρα συνδέοντας το CD3 στο σύμπλεγμα του υποδοχέα Τ-κυττάρων (TCR) με το CD19 που ανευρίσκεται στα καλοήθη και κακοήθη Β-κύτταρα. Το Blinatumomab μεσολαβεί για τον σχηματισμό μίας κυτταρολυτικής σύναψης μεταξύ του Τ-κυττάρου και του καρκινικού κυττάρου, απελευθερώνοντας πρωτεολυτικά ένζυμα για την καταστροφή τόσο πολλαπλασιαζόμενων κυττάρων-στόχων όσο και κυττάρων-στόχων σε κατάσταση αδράνειας. Το Blinatumomab αξιολογήθηκε σε μία ανοιχτή, πολυκεντρική μελέτη ενός σκέλους φάσης II με 189 ασθενείς. Οι κατάλληλοι ασθενείς ήταν ηλικίας ≥ 18 ετών με αρνητική στο χρωμόσωμα Philadelphia, υποτροπιάζουσα ή ανθεκτική β-πρόδρομη ΟΛΛ. Το κύριο τελικό σημείο της μελέτης ήταν το ποσοστό πλήρους ύφεσης / πλήρους ύφεσης με μερική αιματολογική αποκατάσταση (CR/CRh*) εντός δύο κύκλων θεραπείας με Blinatumomab. Ογδόντα ένας από τους 189 (42,9%) ασθενείς πέτυχαν CR/CRh* εντός των πρώτων 2 κύκλων θεραπείας, ενώ η πλειονότητα των ανταποκρίσεων (64 από τις 81) εμφανίστηκαν εντός του πρώτου κύκλου θεραπείας. Σε μία προκαθορισμένη διερευνητική ανάλυση, το 82,2% των ασθενών με CR/CRh* πέτυχαν επίσης και μοριακή ανταπόκριση (MRDresponse), η οποία ορίζεται ως MRDμέσω PCR< 1 x 10-4. Αναφορικά με την μελλοντική ανάπτυξη του Blinatumomab, είναι σε εξέλιξη ένα εκτεταμένο κλινικό πρόγραμμα με σκοπό την αξιολόγηση του σε ασθενείς τόσο με διαφορετικούς υποτύπους της ΟΛΛ όσο και με άλλες αιματολογικές κακοήθειες, στις οποίες υπάρχει θεραπευτικό κενό και ταυτόχρονα ανάγκη για εξεύρεση αποτελεσματικών λύσεων. Επιπλέον, η τεχνολογία αμφιειδικού αντισώματος (BiTE®)δεν περιορίζεται μόνο στο μόριο του Blinatumomab αλλά δύναται να αποτελέσει την πλατφόρμα ανάπτυξης νέων μορίων στοχεύοντας και άλλα αιματολογικά και ογκολογικά νοσήματα. Το Blinatumomab έχει λάβει θετική γνωμοδότηση στο Ελληνικό σύστημα υγείας, περιλαμβάνεται στον κατάλογο συνταγογραφούμενων φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων (ΦΕΚ 479/2017) και διατίθεται σε όλα τα εξειδικευμένα αιματολογικά κέντρα της χώρας.
Πηγή:Health Daily
Ανθή Αγγελοπούλου
